Wyrok nº Z.U. 2012 / 5A / 49 of Trybunału Konstytucyjnego (Polska), May 09, 2012

• Judge: Malgorzata Pyziak-Szafnicka
• Resolution Date: May 09, 2012
• Issuing Organization: Trybunału Konstytucyjnego (Polska)

49/5/A/2012

WYROK

z dnia 9 maja 2012 r.

Sygn. akt SK 24/11*

W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej

Trybunal Konstytucyjny w skladzie:

Marek Kotlinowski - przewodniczący

Malgorzata Pyziak-Szafnicka - sprawozdawca Andrzej Wróbel,

po rozpoznaniu w trybie art. 59 ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, z 2000 r. Nr 48, poz. 552 i Nr 53, poz. 638, z 2001 r. Nr 98, poz. 1070, z 2005 r. Nr 169, poz. 1417, z 2009 r. Nr 56, poz. 459 i Nr 178, poz. 1375, z 2010 r. Nr 182, poz. 1228 i Nr 197, poz. 1307 oraz z 2011 r. Nr 112, poz. 654), na posiedzeniu niejawnym w dniu 27 marca 2012 r., skargi konstytucyjnej Zbigniewa Gąszczyka-Ożarowskiego o zbadanie zgodności:

§ 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 grudnia 1975

r. w sprawie kosztów przeprowadzenia dowodu z opinii bieglych w postępowaniu sądowym (Dz. U. Nr 46, poz. 254, ze zm.) w związku z regulacjami zawartymi w punkcie 11 zalącznika nr 1 do powyższego rozporządzenia w zakresie, w jakim przewidują ustanowienie górnej granicy wynagrodzenia dla bieglego z zakresu medycyny wydającego opinię wylącznie na podstawie akt sprawy, z art. 2, art. 32 ust. 1 i 2 oraz art. 64 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

o r z e k a:

§ 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 grudnia 1975 r. w sprawie kosztów przeprowadzenia dowodu z opinii bieglych w postępowaniu sądowym (Dz. U. Nr 46, poz. 254, z 1982 r. Nr 43, poz. 283, z 1986 r. Nr 30, poz. 154, z 1988 r. Nr 42, poz. 335, z 1989 r. Nr 66, poz. 405, z 1990 r. Nr 62, poz. 364, z 1991 r. Nr 81, poz. 357, z 1992 r. Nr 38, poz. 165, z 1994 r. Nr 31, poz. 115, z 2000 r. Nr 65, poz. 776 oraz z 2001 r. Nr 16, poz. 181 i Nr 54, poz. 566) w związku z regulacją zawartą w zalączniku nr 1 lp. 11 do tego rozporządzenia w zakresie, w jakim ustanawia górną granicę wynagrodzenia dla bieglego z zakresu medycyny za wydanie opinii wylącznie na podstawie akt sprawy, jest niezgodny z art. 64 ust. 2 w związku z art. 32 oraz art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

UZASADNIENIE

I

1. Skarga konstytucyjna w niniejszej sprawie wniesiona zostala na tle następującego stanu faktycznego i prawnego:

   * Sentencja zostala ogloszona dnia 23 maja 2012 r. w Dz. U. z 2012 r. poz. 569.

   2

   Pismem z 5 lipca 2011 r. Zbigniew Gąszczyk-Ożarowski (dalej: skarżący) wniósl skargę konstytucyjną na regulację zawartą w § 4 ust. 1 w związku z pkt 11 zalącznika nr 1 do rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 grudnia 1975 r. w sprawie kosztów przeprowadzenia dowodu z opinii bieglych w postępowaniu sądowym (Dz. U. Nr 46, poz. 254, ze zm.; dalej: rozporządzenie). Zarzucil mu niezgodność z art. 2, art. 32 ust. 1 i 2 oraz art. 64 ust. 2 Konstytucji w zakresie, w jakim "przewidują ustanowienie górnej granicy wynagrodzenia dla bieglego z zakresu medycyny wydającego opinię wylącznie na podstawie akt sprawy".

   Skarżący, z zawodu lekarz, powolany zostal jako tzw. biegly ad hoc do wydania opinii z zakresu medycyny w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym przez Prokuraturę Rejonową Bielsko-Biala Poludnie w Bielsku-Bialej. Po wykonaniu zleconego zadania skarżący przedstawil rachunek, kartę pracy i zestawienie kosztów, określając należne mu wynagrodzenie na kwotę 520,60 zl. Postanowieniem o przyznaniu wynagrodzenia z 21 września 2010 r., sygn. akt 2 Ds 1/10/Sp, prokurator obniżyl żądane przez skarżącego wynagrodzenie do lącznej kwoty 393,26 zl, stosując się m.in. do treści § 4 ust. 1 rozporządzenia, który odsyla do zalącznika nr 1, stanowiącego integralną część tego aktu. Obliczyl wynagrodzenie skarżącego wedlug najwyższej dopuszczalnej stawki, tj. jako 20,4% kwoty bazowej, w 2010 r. wynoszącej 1873,84 zl, co dalo kwotę 382,26 zl, do której doliczono 11 zl jako koszt druku 11 stron opinii. Sąd Rejonowy w Bielsku-Bialej, po rozpoznaniu zażalenia skarżącego, utrzymal postanowienie prokuratora w mocy, uznając, że powolane przepisy rozporządzenia uniemożliwily przyznanie skarżącemu wyliczonego przezeń wynagrodzenia, chociaż "biorąc pod uwagę realia ekonomiczne, kwota 520 zl, o którą biegly ubiegal się za sporządzenie przedmiotowej opinii (...) nie jest wygórowana, uwzględniając zwlaszcza naklad sil, czasu i środków oraz niezbędną fachową wiedzę" (uzasadnienie postanowienia sądu z 24 stycznia 2011 r., sygn. akt III Kp 735/10). W uzasadnieniu sąd wskazal również na wątpliwości konstytucyjne co do konstrukcji przepisów, na podstawie których przyznano skarżącemu wynagrodzenie, jednak nie zdecydowal się skorzystać z uprawnienia wynikającego z art. 193 Konstytucji. Postanowienie sądu, dzialającego jako organ drugiej instancji wykonujący czynności w postępowaniu przygotowawczym, bylo orzeczeniem ostatecznym w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji.

   Zdaniem skarżącego, wspólną cechą istotną podmiotów, którą należy wziąć pod uwagę w niniejszej sprawie, jest posiadanie informacji specjalnych, wyróżniające bieglych spośród innych uczestników postępowania, oraz wykonywanie opinii na podstawie akt sprawy. Są oni traktowani jednakowo (status oraz zakres obowiązków) przez organy procesowe, poza przepisami kwestionowanymi w niniejszej skardze. Przepisy te - bez racjonalnego uzasadnienia - dokonują zróżnicowania bieglych z zakresu medycyny, ponieważ biegli innych niż medycyna specjalności są uprawnieni każdorazowo do otrzymania wynagrodzenia w kwocie adekwatnej do rzeczywiście poświęconego sprawie czasu. Zróżnicowanie takie, jako pozbawione racjonalnego uzasadnienia, i kryterium odmiennego traktowania, jest arbitralne, a tym samym narusza zasady równości i niedyskryminacji (art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji). Arbitralność traktowania bieglych, wykonujących czynności takie jak skarżący, w stosunku do pozostalych bieglych prowadzi jednocześnie do naruszenia zasady sprawiedliwości spolecznej i naruszenia art. 2 Konstytucji. Skarżący podniósl również, że jako biegly - zgodnie z art. 197 § 3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.) w związku z art. 177 § 1 k.p.k. - nie mógl odmówić sporządzenia opinii. Uregulowania te mają zastosowanie, na mocy art. 195 k.p.k., również do bieglych ad hoc, takich jak skarżący. W jego opinii oznacza to również, że biegly jest w sytuacji odbiegającej od warunków wolnorynkowych, co skarżący jest w stanie zaakceptować.

   3

   Natomiast nie akceptuje tego, że wyplacane mu wynagrodzenie jest dodatkowo obniżone ze względu na sposób wykonania opinii (z akt) oraz jego specjalizację (medycyna), co uznaje za naruszenie równej ochrony praw majątkowych (art. 64 ust. 2 Konstytucji).

2. Rzecznik Praw Obywatelskich (dalej: Rzecznik) pismem z 15 listopada 2011

   r. zglosil udzial w postępowaniu w sprawie skargi konstytucyjnej Zbigniewa GąszczykaOżarowskiego i wniósl o stwierdzenie, że przepisy § 4 ust. 1 rozporządzenia w związku z punktem 11 zalącznika nr 1 do powyższego rozporządzenia - w zakresie, w jakim przewidują ustanowienie górnej granicy wynagrodzenia dla bieglego z zakresu medycyny wydającego opinię wylącznie na podstawie akt sprawy - są niezgodne z art. 64 ust. 2 w związku z art. 2 i art. 32 ust. 1 Konstytucji.

   Rzecznik zrekapitulowal stanowisko skarżącego oraz przedstawil analizę przepisów kwestionowanego rozporządzenia, badając również status bieglego w przepisach k.p.k. oraz orzecznictwo Trybunalu Konstytucyjnego związane z pozycją procesową bieglego i wskazanymi w skardze konstytucyjnej wzorcami kontroli. W efekcie prowadzonej analizy Rzecznik podzielil stanowisko skarżącego zarówno co do...