Wyrok nº Z.U. 2012 / 6A / 64 of Trybunału Konstytucyjnego (Polska), June 19, 2012

• Judge: Stanislaw Biernat
• Resolution Date: June 19, 2012
• Issuing Organization: Trybunału Konstytucyjnego (Polska)

64/6/A/2012

W Y R O K

z dnia 19 czerwca 2012 r.

Sygn. akt P 27/10*

W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej

Trybunal Konstytucyjny w skladzie:

Andrzej Wróbel - przewodniczący

Stanislaw Biernat - sprawozdawca

Maria Gintowt-Jankowicz

Miroslaw Granat

Stanislaw Rymar,

protokolant: Grażyna Szalygo,

po rozpoznaniu, z udzialem Sejmu oraz Prokuratora Generalnego, na rozprawie w dniu 19 czerwca 2012 r., pytania prawnego Sądu Okręgowego w Radomiu:

czy art. 48 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spóldzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116, ze zm.) jest

zgodny z art. 32 i art. 64 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

o r z e k a:

Art. 48 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spóldzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116, z 2004 r. Nr 19, poz. 177 i Nr 63, poz. 591, z 2005 r. Nr 72, poz. 643, Nr 122, poz. 1024, Nr 167, poz. 1398 i Nr 260, poz. 2184, z 2006 r. Nr 165, poz. 1180, z 2007 r. Nr 125, poz. 873, z 2008 r. Nr 235, poz. 1617, z 2009 r. Nr 65, poz. 545, Nr 117, poz. 988, Nr 202, poz. 1550 i Nr 223, poz. 1779, z 2010

18. Nr 207, poz. 1373 oraz z 2011 r. Nr 201, poz. 1180) w zakresie, w jakim dotyczy żądania najemcy o przeniesienie wlasności spóldzielczego lokalu mieszkalnego, który przed odplatnym nabyciem przez spóldzielnię mieszkaniową byl mieszkaniem przedsiębiorstwa państwowego, państwowej osoby prawnej lub państwowej jednostki organizacyjnej, jest zgodny z art. 32 ust. 1 oraz art. 64 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

    Ponadto p o s t a n a w i a:

    na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, z 2000 r. Nr 48, poz. 552 i Nr 53, poz. 638, z 2001 r. Nr 98, poz. 1070, z 2005 r. Nr 169, poz. 1417, z 2009 r. Nr 56, poz. 459 i Nr 178, poz. 1375, z 2010 r. Nr 182, poz. 1228 i Nr 197, poz. 1307 oraz z 2011 r. Nr 112, poz. 654) umorzyć postępowanie w pozostalym zakresie.

    UZASADNIENIE

    I

    * Sentencja zostala ogloszona dnia 26 czerwca 2012 r. w Dz. U. z 2012 r. poz. 721.

    2

    1. Sąd Okręgowy w Radomiu IV Wydzial Cywilny Odwolawczy (dalej: sąd), postanowieniem z 26 marca 2010 r. (sygn. akt IV Ca 100/10) przedstawil Trybunalowi Konstytucyjnemu pytanie prawne, czy art. 48 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spóldzielniach mieszkaniowych (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116, ze zm.; dalej: u.s.m.) jest zgodny z art. 32 i art. 64 Konstytucji.

       Pytanie prawne sądu zostalo sformulowane w związku z następującym stanem faktycznym. Powód w sprawie zawislej przed sądem występującym z pytaniem prawnym jest najemcą spóldzielczego lokalu mieszkalnego o powierzchni 58,6 m2 na podstawie przydzialu dokonanego w 1992 r. Zgodnie z umową z 30 czerwca 2000 r. syndyk masy upadlości zbyl spóldzielni mieszkaniowej naklady poczynione na budowę 35 lokali mieszkalnych, w tym na lokal zajmowany przez powoda, za cenę 10 zlotych za 1m2

       powierzchni użytkowej lokalu. Cena nabycia nakladów poczynionych na ten lokal wyniosla 586 zlotych.

       29 października 2008 r. zarząd spóldzielni mieszkaniowej podjąl uchwalę, w której ustalil wysokość wkladu budowlanego dla lokalu zajmowanego przez powoda na kwotę 21 560 zlotych. Ustalona kwota wkladu budowlanego stanowila 20% oszacowanej w październiku 2008 r. przez rzeczoznawcę majątkowego wartości rynkowej lokalu, która wynosila 107 800 zlotych. 19 grudnia 2008 r. powód wniósl pozew do sądu rejonowego o ustalenie, że nie jest zobowiązany wobec spóldzielni mieszkaniowej do zaplaty tytulem wkladu budowlanego za zajmowany lokal kwoty wyższej niż 820 zl. Powód dokonal waloryzacji ceny nabycia lokalu, stosując miernik wzrostu wartości najniższego przeciętnego wynagrodzenia w latach 2000 i 2008.

       Wyrokiem z 10 marca 2009 r. (sygn. akt I C 98/08) sąd rejonowy ustalil, że powód nie jest zobowiązany wobec spóldzielni mieszkaniowej do zaplaty kwoty wyższej niż 920 zlotych z tytulu wkladu budowlanego. Wskazany sąd dokonal waloryzacji ceny nabycia nakladów na lokal zajmowany przez powoda, stosując miernik w postaci wzrostu wartości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale 2000 r. i II kwartale 2008 r. Wyrokiem z 8 lipca 2009 r. (sygn. akt IV Ca 327/09), wskutek apelacji wniesionej przez spóldzielnię mieszkaniową, sąd okręgowy utrzymal w mocy wyrok sądu rejonowego. Powodowie wplacili wskazaną przez sąd kwotę na rzecz spóldzielni mieszkaniowej tytulem wkladu budowlanego za lokal, bezskutecznie żądając przeniesienia wlasności lokalu na podstawie art. 48 ust. 1 i 2 u.s.m.

       15 września 2009 r. powodowie wnieśli do sądu rejonowego pozew z żądaniem zobowiązania spóldzielni mieszkaniowej do zawarcia z nimi umowy przenoszącej na obydwoje malżonków wlasności zajmowanego przez nich lokalu. Sąd rejonowy wyrokiem z 4 listopada 2009 r. (sygn. akt. I C 79/09) zobowiązal spóldzielnię mieszkaniową do zlożenia oświadczenia woli o przeniesieniu na rzecz powodów wlasności zajmowanego przez nich lokalu. Od wskazanego wyroku spóldzielnia mieszkaniowa zlożyla apelację do sądu okręgowego, żądając zmiany lub uchylenia wyroku sądu rejonowego. W związku z toczącym się postępowaniem apelacyjnym Sąd Okręgowy w Radomiu podal w wątpliwość zgodność art. 48 ust. 1 i 2 u.s.m., z art. 32 i art. 64 Konstytucji i skierowal pytanie prawne do Trybunalu Konstytucyjnego.

       Zdaniem sądu, przeslanki określone w art. 48 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 u.s.m. warunkujące nabycie przez najemcę i osobę bliską najemcy wlasności lokalu od spóldzielni mieszkaniowej naruszają wyrażoną w art. 32 Konstytucji zasadę równości, doprowadzając do nieuprawnionego faworyzowania najemców lokali w spóldzielniach mieszkaniowych. W myśl kwestionowanego art. 48 ust. 1 pkt 2 u.s.m. warunkiem nabycia przez najemcę wlasności lokalu od spóldzielni mieszkaniowej, który przed odplatnym

       3

       przejęciem przez spóldzielnię mieszkaniową byl mieszkaniem przedsiębiorstwa państwowego, jest wplata wkladu budowlanego wynikającego ze zwaloryzowanej ceny nabycia budynku w wysokości proporcjonalnej do powierzchni użytkowej lokalu. Choć w sprawie rozpatrywanej przez sąd występujący z pytaniem prawnym najemca w żaden sposób nie partycypowal w kosztach powstania zajmowanego lokalu mieszkalnego, lecz czynil to poprzednik jego pracodawcy, do nabycia przez najemcę odrębnej wlasności lokalu mieszkalnego wystarczające jest uiszczenie wkladu budowlanego w wysokości 920 zlotych. Zdaniem sądu, ustalona wysokość wkladu budowlanego jest wysoce nieadekwatna w stosunku do rynkowej wartości lokalu, wynoszącej w momencie ustalania wkladu 107 800 zlotych. To znaczy, że określony we wskazany sposób wklad budowlany stanowi zaledwie 0,85% rzeczywistej rynkowej wartości lokalu. W ocenie sądu, jest to dyskryminujące wobec czlonków spóldzielni mieszkaniowych ubiegających się o ustanowienie odrębnej wlasności lokalu, na których zgodnie z art. 18 u.s.m. ciąży obowiązek wniesienia wkladu budowlanego wedlug zasad określonych w statucie i umowie zawartej ze spóldzielnią w wysokości odpowiadającej calości kosztów budowy przypadających na dany lokal. Zdaniem sądu, jest to również dyskryminujące w stosunku do czlonków spóldzielni lub osób niebędących czlonkami, którym przysluguje spóldzielcze wlasnościowe prawo do lokalu dysponujących na podstawie art. 1714 u.s.m. roszczeniem o przeniesienie wlasności lokalu na swoją rzecz po uprzednim uiszczeniu zobowiązań związanych z budową odpowiadających niewniesionej części wkladu budowlanego i oplat dotyczących eksploatacji i utrzymania nieruchomości w części przypadającej na dane lokale. Cechą wspólną wymienionych podmiotów, zdaniem sądu, jest ubieganie się o uzyskanie odrębnej wlasności lokalu mieszkalnego. Wedlug sądu zróżnicowanie wymienionych podmiotów charakteryzujących się opisaną istotną cechą wspólną jest nieuzasadnione, ponieważ nie przemawiają za tym żadne ważne cele spoleczne ani gospodarcze.

       W ocenie sądu, art. 48 ust. 1 i 2 u.s.m. jest niezgodny z art. 64 Konstytucji. W tym względzie sąd przytoczyl uzasadnienie wyroku z 15 lipca 2009 r., w sprawie o sygn. K 64/07, w którym Trybunal Konstytucyjny orzekl o niezgodności art. 48 ust. 3 u.s.m. z art. 64 ust. 1 Konstytucji. Zdaniem sądu, argumenty wskazane przez Trybunal Konstytucyjny, które świadczą o niezgodności art. 48 ust. 3 u.s.m., z konstytucyjną gwarancją prawa wlasności przemawiają za tym, że również art. 48 ust. 1 i 2 u.s.m. są niezgodne z art. 64 ust. 1 Konstytucji. W ocenie sądu, odmienność regulacji zawartej w art. 48 ust. 3 u.s.m. oraz w art. 48 ust. l i 2 u.s.m. sprowadza się wylącznie do kwestii odplatności. Jednak w okolicznościach sprawy rozpatrywanej przez sąd odplatne przejęcie wlasności lokalu przez najemcę następuje za kwotę rażąco odbiegającą od wartości rynkowej lokalu. Zdaniem sądu, regulacja przewidziana w art. 48 ust. 1 i 2 u.s.m, podobnie jak regulacja przewidziana w art. 48 ust. 3 u.s.m., pozbawila spóldzielnię mieszkaniową swobody podjęcia decyzji o zbyciu przedmiotu wlasności, wplywu na to, komu przypadnie wlasność lokalu, wreszcie ograniczyla możliwość oddzialywania na ustalenie wysokości świadczenia pieniężnego przyslugującego w zamian za utracony przedmiot wlasności. Zdaniem sądu, taka regulacja narusza przyslugujące spóldzielni mieszkaniowej prawo wlasności, gdyż wprowadza ograniczenia dotyczące podstawowych uprawnień skladających się na treść tego prawa.

    2. Marszalek Sejmu, dzialając w imieniu Sejmu, w piśmie z 29 października 2010

18. zająl stanowisko w sprawie, wnosząc o stwierdzenie, że art. 48 ust. 1 pkt 2 u.s.m. w zakresie, w jakim przyznaje najemcy roszczenie o przeniesienie wlasności lokalu mieszkalnego w zamian za wplatę wkladu budowlanego w wysokości nieodpowiadającej wartości rynkowej lokalu, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 zdanie pierwsze i art. 64

    4

    Konstytucji. Ponadto, na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), wniósl o umorzenie postępowania w pozostalym zakresie.

    Marszalek Sejmu wskazal, że istota problemu przedstawionego w pytaniu prawnym dotyczy...