Postanowienie nº Z.U. 2012 / 7A / 93 of Trybunału Konstytucyjnego (Polska), July 25, 2012

• Judge: Maria Gintowt-Jankowicz
• Resolution Date: July 25, 2012
• Issuing Organization: Trybunału Konstytucyjnego (Polska)

93/7/A/2012

POSTANOWIENIE

z dnia 25 lipca 2012 r.

Sygn. akt SK 13/12

Trybunal Konstytucyjny w skladzie:

Andrzej Wróbel - przewodniczący

Zbigniew Cieślak

Maria Gintowt-Jankowicz - sprawozdawca

Slawomira Wronkowska-Jaśkiewicz

Marek Zubik,

po rozpoznaniu, na posiedzeniu niejawnym w dniu 25 lipca 2012 r., skargi konstytucyjnej Bogumily Hoffman-Paź o zbadanie zgodności:

1) art. 154 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. Nr 115, poz. 741, ze zm.), w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 28 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2004 r. Nr 141, poz. 1492) w związku z art. 9 ust. 5, art. 14 ust. 1, art. 36 ust. 1, art. 37 ust. 11 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717, ze zm.) w zakresie, w jakim pozwala na ustalenie przeznaczenia nieruchomości w oparciu o studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, z art. 2, art. 5, art. 21, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 64 oraz art. 87 Konstytucji,

2) art. 36 ust. 1 pkt 2 ustawy z 27 marca 2003 r. powolanej punkcie 1 w zakresie, w jakim ogranicza prawo żądania wykupienia nieruchomości lub jej części wylącznie do sytuacji, gdy w związku z uchwaleniem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo jego zmianą korzystanie z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stalo się niemożliwe bądź istotnie ograniczone, pomija zaś jako przeslankę do żądania wykupu przeznaczenie nieruchomości na cele publiczne, z art. 2, art. 5, art. 9, art. 21, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 64 i art. 87 Konstytucji oraz art. 1 Protokolu nr 1 do Konwencji o ochronie prawa czlowieka i podstawowych wolności (Dz. U. z 1995 r. Nr 36, poz. 175, ze zm.),

p o s t a n a w i a:

na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, z 2000 r. Nr 48, poz. 552 i Nr 53, poz. 638, z 2001 r. Nr 98, poz. 1070, z 2005 r. Nr 169, poz. 1417, z 2009 r. Nr 56, poz. 459 i Nr 178, poz. 1375, z 2010 r. Nr 182, poz. 1228 i Nr 197, poz. 1307 oraz z 2011 r. Nr 112, poz. 654) umorzyć postępowanie ze względu na niedopuszczalność wydania wyroku.

UZASADNIENIE

2

I

1. W skardze konstytucyjnej z 27 października 2011 r. zostala zarzucona niezgodność art. 154 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. Nr 115, poz. 741, ze zm.; dalej: u.g.n.), w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 28 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2004 r. Nr 141, poz. 1492) w związku z art. 9 ust. 5, art. 14 ust. 1, art. 36 ust. 1, art. 37 ust. 11 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717, ze zm.; dalej: u.p.z.p.), w zakresie, w jakim pozwala na ustalenie przeznaczenia nieruchomości w oparciu o studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (dalej: studium) oraz art. 36 ust. 1 pkt 2 u.p.z.p. w zakresie, w jakim ogranicza prawo żądania wykupienia nieruchomości lub jej części wylącznie do sytuacji, gdy w związku z uchwaleniem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (dalej: miejscowy plan) albo jego zmianą korzystanie z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stalo się niemożliwe bądź istotnie ograniczone, pomija zaś jako przeslankę do żądania wykupu przeznaczenie nieruchomości na cele publiczne, z art. 2, art. 5, art. 21, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 64 oraz art. 87 Konstytucji. Dodatkowo, wobec art. 36 ust. 1 pkt 2 u.p.z.p. jako wzorce kontroli wskazane zostaly także art. 9 Konstytucji oraz art. 1 Protokolu nr 1 do Konwencji o ochronie prawa czlowieka i podstawowych wolności (Dz. U. z 1995 r. Nr 36, poz. 175, ze zm.; dalej: Protokól nr 1).

   Skarga konstytucyjna zostala wniesiona na tle następującego stanu faktycznego. Skarżąca jest wlaścicielką trzech dzialek polożonych w Poznaniu. Nieruchomości te w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego (zatwierdzony uchwalą Rady Miasta Poznania z 6 grudnia 1994 r.) znajdowaly się na terenie oznaczonym jako "strefa pośrednia, intensywnego zagospodarowania mieszkaniowego i produkcyjnomagazynowego, rejon o przewadze funkcji osiedli mieszkaniowych i wielorodzinnych, teren parków i zieleni osiedlowej". Uchwalą z 25 września 2007 r. Rada Miasta Poznania uchwalila miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, określający przeznaczenie przedmiotowej nieruchomości jako "teren publiczny zieleni urządzonej". W związku z tym skarżąca skierowala do Prezydenta Miasta Poznania wniosek o wykup nieruchomości. W piśmie z 17 lipca 2009 r. Miasto Poznań poinformowalo skarżącą, że nie istnieją przeslanki pozwalające na uwzględnienie jej żądania, ponieważ nie można stwierdzić, iż w wyniku wejścia w życie planu miejscowego korzystanie z nieruchomości w dotychczasowy sposób stalo się niemożliwe bądź istotnie ograniczone.

   Wobec tego 3 września 2009 r. skarżąca wystąpila z powództwem przeciwko Miastu Poznań, o zobowiązanie pozwanego do nabycia od niej spornych nieruchomości. Wyrokiem z 13 kwietnia 2011 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu oddalil powództwo, uznając że nie doszlo do zmiany w zakresie korzystania z nieruchomości skarżącej. Sąd podkreślil, że zasadność roszczeń z art. 36 u.p.z.p. należy przyjąć wtedy, gdy uchwalony lub zmieniony plan uniemożliwia lub istotnie ogranicza zarówno kontynuowanie dotychczasowego sposobu korzystania z nieruchomości, jak i pozbawia potencjalnej możliwości korzystania z nieruchomości zgodnie z dotychczasowym przeznaczeniem. Mając na uwadze powyższe sąd uznal, że w sprawie skarżącej nie doszlo do żadnej z powyższych sytuacji. Skarżąca faktycznie nie korzystala z przedmiotowych nieruchomości i tym samym realnie wykonywane przez nią uprawnienia wlaścicielskie nie zmienily się w stosunku do stanu sprzed wejścia w życie planu. W sprawie nie doszlo także do zmiany przeznaczenia nieruchomości - w okresie, kiedy brak bylo planu zagospodarowania miejscowego (lata 2004-2007) obowiązywalo studium uwarunkowań i kierunków

   3

   zagospodarowania przestrzennego, zgodnie z którym tereny na których znajdowaly się dzialki skarżącej zaliczone zostaly do kategorii terenów parków i zieleni wylączonych z zabudowy. Ustalenia studium, a także brak konkretnej decyzji o warunkach zabudowy, należy uznać za przesądzające w zakresie ksztaltowania przeznaczenia nieruchomości. Wyrokiem z 8 lipca 2011 r. Sąd Apelacyjny w Poznaniu oddalil apelację skarżącej, podtrzymując stanowisko zawarte w wyroku Sądu Okręgowego.

   Uzasadniając niekonstytucyjność zakwestionowanych regulacji skarżąca wskazala na następujące argumenty.

   Zgodnie z art. 154 ust. 2 u.g.n. rzeczoznawca majątkowy w przypadku braku planu miejscowego ustala przeznaczenie nieruchomości na podstawie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.

   Zdaniem skarżącej normę wynikającą z tego przepisu należy uznać za przesądzającą dla ustalenia przez sądy przeznaczenia nieruchomości na potrzeby orzekania o roszczeniach z art. 36 u.p.z.p. Taka sytuacja jest niedopuszczalna i prowadzi do naruszenia, wynikającej z art. 2 Konstytucji, zasady zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa. Studium, jako akt obowiązujący wewnętrznie i wiążący wylącznie organy państwa, nie może bowiem oddzialywać na prawa i wolności czlowieka i obywatela. Wynika to z faktu, że w ustawodawstwie nie ma regulacji, które zapewnialyby wlaścicielowi ochronę przed negatywnymi konsekwencjami zmian wprowadzonych na podstawie tego aktu, w szczególności nie ma przepisów określających obowiązek uiszczenia na rzecz wlaściciela odszkodowania za obniżenie wartości nieruchomości lub możliwości ubiegania się o jej wykup przez gminę.

   Skarżąca wskazala ponadto, że pozwalając na ustalenie przeznaczenia nieruchomości w oparciu o różne kryteria (z jednej strony miejscowy plan, a z drugiej studium) zakwestionowany przepis różnicuje sytuację prawną podmiotów posiadających te same cechy. Zarówno w wypadku miejscowego planu, jak i decyzji o warunkach zabudowy lub decyzji o inwestycji celu publicznego, wlaścicielowi nieruchomości przysluguje roszczenie slużące ochronie jego interesu. Natomiast ustawa o...