Postanowienie nº Z.U. 2012 / 7A / 92 of Trybunału Konstytucyjnego (Polska), July 25, 2012

• Judge: Maria Gintowt-Jankowicz
• President: Andrzej Wróbel
• Resolution Date: July 25, 2012
• Issuing Organization: Trybunału Konstytucyjnego (Polska)

92/7/A/2012

POSTANOWIENIE z dnia 25 lipca 2012 r.

Sygn. akt SK 13/12

Trybuna? Konstytucyjny w sk?adzie:

Andrzej Wróbel - przewodnicz?cy Zbigniew Cie?lak Maria Gintowt-Jankowicz - sprawozdawca S?awomira Wronkowska-Ja?kiewicz Marek Zubik,

po rozpoznaniu, na posiedzeniu niejawnym w dniu 25 lipca 2012 r., skargi konstytucyjnej Bogumi?y Hoffman-Pa? o zbadanie zgodno?ci:

1) art. 154 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomo?ciami (Dz. U. Nr 115, poz. 741, ze zm.), w brzmieniu nadanym ustaw? z dnia 28 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomo?ciami oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz.

U. z 2004 r. Nr 141, poz. 1492) w zwi?zku z art. 9 ust. 5, art. 14 ust. 1, art. 36 ust. 1, art. 37 ust. 11 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz.

717, ze zm.) w zakresie, w jakim pozwala na ustalenie przeznaczenia nieruchomo?ci w oparciu o studium uwarunkowa? i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, z art. 2, art. 5, art. 21, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 64 oraz art. 87 Konstytucji,

2) art. 36 ust. 1 pkt 2 ustawy z 27 marca 2003 r. powo?anej punkcie 1 w zakresie, w jakim ogranicza prawo ??dania wykupienia nieruchomo?ci lub jej cz??ci wy??cznie do sytuacji, gdy w zwi?zku z uchwaleniem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo jego zmian? korzystanie z nieruchomo?ci lub jej cz??ci w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem sta?o si? niemo?liwe b?d? istotnie ograniczone, pomija za? jako przes?ank? do ??dania wykupu przeznaczenie nieruchomo?ci na cele publiczne, z art. 2, art. 5, art.

9, art. 21, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 64 i art. 87 Konstytucji oraz art. 1 Protoko?u nr 1 do Konwencji o ochronie prawa cz?owieka i podstawowych wolno?ci (Dz. U. z 1995 r. Nr 36, poz. 175, ze zm.),

p o s t a n a w i a:

na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, z 2000 r. Nr 48, poz.

552 i Nr 53, poz. 638, z 2001 r. Nr 98, poz. 1070, z 2005 r. Nr 169, poz.

1417, z 2009 r. Nr 56, poz. 459 i Nr 178, poz. 1375, z 2010 r. Nr 182, poz.

1228 i Nr 197, poz. 1307 oraz z 2011 r. Nr 112, poz. 654) umorzy? post?powanie ze wzgl?du na niedopuszczalno?? wydania wyroku.

UZASADNIENIE

I

1. W skardze konstytucyjnej z 27 pa?dziernika 2011 r. zosta?a zarzucona niezgodno?? art. 154 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomo?ciami (Dz. U. Nr 115, poz. 741, ze zm.; dalej:

   u.g.n.), w brzmieniu nadanym ustaw? z dnia 28 listopada 2003 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomo?ciami oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2004 r. Nr 141, poz. 1492) w zwi?zku z art. 9 ust. 5, art. 14 ust. 1, art.

   36 ust. 1, art. 37 ust. 11 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717, ze zm.; dalej:

   u.p.z.p.), w zakresie, w jakim pozwala na ustalenie przeznaczenia nieruchomo?ci w oparciu o studium uwarunkowa? i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (dalej: studium) oraz art. 36 ust. 1 pkt 2 u.p.z.p. w zakresie, w jakim ogranicza prawo ??dania wykupienia nieruchomo?ci lub jej cz??ci wy??cznie do sytuacji, gdy w zwi?zku z uchwaleniem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (dalej: miejscowy plan) albo jego zmian? korzystanie z nieruchomo?ci lub jej cz??ci w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem sta?o si? niemo?liwe b?d? istotnie ograniczone, pomija za? jako przes?ank? do ??dania wykupu przeznaczenie nieruchomo?ci na cele publiczne, z art. 2, art. 5, art. 21, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 64 oraz art. 87 Konstytucji. Dodatkowo, wobec art. 36 ust. 1 pkt 2 u.p.z.p. jako wzorce kontroli wskazane zosta?y tak?e art. 9 Konstytucji oraz art. 1 Protoko?u nr 1 do Konwencji o ochronie prawa cz?owieka i podstawowych wolno?ci (Dz. U. z 1995 r. Nr 36, poz. 175, ze zm.; dalej: Protokó? nr 1). Skarga konstytucyjna zosta?a wniesiona na tle nast?puj?cego stanu faktycznego:

   Skar??ca jest w?a?cicielk? trzech dzia?ek po?o?onych w Poznaniu.

   Nieruchomo?ci te w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego (zatwierdzony uchwa?? Rady Miasta Poznania z 6 grudnia 1994 r.) znajdowa?y si? na terenie oznaczonym jako "strefa po?rednia, intensywnego zagospodarowania mieszkaniowego i produkcyjno-magazynowego, rejon o przewadze funkcji osiedli mieszkaniowych i wielorodzinnych, teren parków i zieleni osiedlowej". Uchwa?? z 25 wrze?nia 2007 r. Rada Miasta Poznania uchwali?a miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, okre?laj?cy przeznaczenie przedmiotowej nieruchomo?ci jako "teren publiczny zieleni urz?dzonej". W zwi?zku z tym skar??ca skierowa?a do Prezydenta Miasta Poznania wniosek o wykup nieruchomo?ci. W pi?mie z 17 lipca 2009 r. Miasto Pozna? poinformowa?o skar??c?, ?e nie istniej? przes?anki pozwalaj?ce na uwzgl?dnienie jej ??dania, poniewa? nie mo?na stwierdzi?, i? w wyniku wej?cia w ?ycie planu miejscowego korzystanie z nieruchomo?ci w dotychczasowy sposób sta?o si? niemo?liwe b?d? istotnie ograniczone.

   Wobec tego 3 wrze?nia 2009 r. skar??ca wyst?pi?a z powództwem przeciwko Miastu Pozna?, o zobowi?zanie pozwanego do nabycia od niej spornych nieruchomo?ci. Wyrokiem z 13 kwietnia 2011 r. S?d Okr?gowy w Poznaniu oddali? powództwo, uznaj?c ?e nie dosz?o do zmiany w zakresie korzystania z nieruchomo?ci skar??cej. S?d podkre?li?, ?e zasadno?? roszcze? z art. 36 u.p.z.p. nale?y przyj?? wtedy, gdy uchwalony lub zmieniony plan uniemo?liwia lub istotnie ogranicza zarówno kontynuowanie dotychczasowego sposobu korzystania z nieruchomo?ci, jak i pozbawia potencjalnej mo?liwo?ci korzystania z nieruchomo?ci zgodnie z dotychczasowym przeznaczeniem. Maj?c na uwadze powy?sze s?d uzna?, ?e w sprawie skar??cej nie dosz?o do ?adnej z powy?szych sytuacji. Skar??ca faktycznie nie korzysta?a z przedmiotowych nieruchomo?ci i tym samym realnie wykonywane przez ni? uprawnienia w?a?cicielskie nie zmieni?y si? w stosunku do stanu sprzed wej?cia w ?ycie planu. W sprawie nie dosz?o tak?e do zmiany przeznaczenia nieruchomo?ci - w okresie, kiedy brak by?o planu zagospodarowania miejscowego (lata 2004-2007) obowi?zywa?o studium uwarunkowa? i kierunków zagospodarowania przestrzennego, zgodnie z którym tereny na których znajdowa?y si? dzia?ki skar??cej zaliczone zosta?y do kategorii terenów parków i zieleni wy??czonych z zabudowy. Ustalenia studium, a tak?e brak konkretnej decyzji o warunkach zabudowy, nale?y uzna? za przes?dzaj?ce w zakresie kszta?towania przeznaczenia nieruchomo?ci.

   Wyrokiem z 8 lipca 2011 r. S?d Apelacyjny w Poznaniu oddali? apelacj? skar??cej, podtrzymuj?c stanowisko zawarte w wyroku S?du Okr?gowego.

   Uzasadniaj?c niekonstytucyjno?? zakwestionowanych regulacji skar??ca wskaza?a na nast?puj?ce argumenty.

   Zgodnie z art. 154 ust. 2 u.g.n. rzeczoznawca maj?tkowy w przypadku braku planu miejscowego ustala przeznaczenie nieruchomo?ci na podstawie studium uwarunkowa? i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.

   Zdaniem skar??cej norm? wynikaj?c? z tego przepisu nale?y uzna? za przes?dzaj?c? dla ustalenia przez s?dy przeznaczenia nieruchomo?ci na potrzeby orzekania o roszczeniach z art. 36 u.p.z.p. Taka sytuacja jest niedopuszczalna i prowadzi do naruszenia, wynikaj?cej z art. 2 Konstytucji, zasady zaufania obywatela do pa?stwa i stanowionego przez nie prawa.

   Studium, jako akt obowi?zuj?cy wewn?trznie i wi???cy wy??cznie organy pa?stwa, nie mo?e bowiem oddzia?ywa? na prawa i wolno?ci cz?owieka i obywatela. Wynika to z faktu, ?e w ustawodawstwie nie ma regulacji, które zapewnia?yby w?a?cicielowi ochron? przed negatywnymi konsekwencjami zmian wprowadzonych na podstawie tego aktu, w szczególno?ci nie ma przepisów okre?laj?cych obowi?zek uiszczenia na rzecz w?a?ciciela odszkodowania za obni?enie warto?ci nieruchomo?ci lub mo?liwo?ci ubiegania si? o jej wykup przez gmin?. Skar??ca wskaza?a ponadto, ?e pozwalaj?c na ustalenie przeznaczenia nieruchomo?ci w oparciu o ró?ne kryteria (z jednej strony miejscowy plan, a z drugiej studium) zakwestionowany przepis ró?nicuje sytuacj? prawn? podmiotów posiadaj?cych te same cechy. Zarówno w wypadku miejscowego planu, jak i decyzji o warunkach zabudowy lub decyzji o inwestycji celu publicznego, w?a?cicielowi nieruchomo?ci przys?uguje roszczenie s?u??ce ochronie jego interesu. Natomiast ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu...