Uchwała nº Z.U. 1995 / / 47; OTK1986-1995/t6/1995/cz2/47 of Trybunału Konstytucyjnego (Polska), December 13, 1995

• Judge: Lech Garlicki
• Resolution Date: December 13, 1995
• Issuing Organization: Trybunału Konstytucyjnego (Polska)

23

UCHWALA

z dnia 13 grudnia 1995 r.

Sygn. akt W. 6/95

dotycząca ustalenia powszechnie obowiązującej wykladni przepisów art. 26 ust. 4 i art. 28 ust. 1 (zdanie drugie) ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (Dz.U. Nr 7, poz.

34)

Trybunal Konstytucyjny w pelnym skladzie:

Andrzej Zoll - przewodniczący

Zdzislaw Czeszejko-Sochacki

Tomasz Dybowski

Lech Garlicki - sprawozdawca

Stefan J. Jaworski

Krzysztof Kolasiński

Wojciech Lączkowski

Ferdynand Rymarz - sprawozdawca

Jadwiga Skórzewska-Losiak

Wojciech Sokolewicz

Janusz Trzciński

Blażej Wierzbowski

po rozpoznaniu w dniach 3 i 30 października oraz 29 listopada oraz 6 i 13 grudnia 1995 r. w trybie art. 13 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 kwietnia 1995 r. o Trybunale Konstytucyjnym (tekst jednolity Dz.U. z 1991 r. Nr 109, poz. 470, z 1993 r. Nr 47, poz. 213, z 1994 r. Nr 122, poz. 593 oraz z 1995 r. Nr 13, poz. 59) wniosku Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 31 maja 1995

18. o ustalenie powszechnie obowiązującej wykladni:

    1) art. 26 ust. 4 ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (Dz.U. z 1993 r. Nr 7, poz. 34) poprzez przyjęcie, że ten przepis wylączając stosowanie do spólek publicznej radiofonii i telewizji przepisów kodeksu handlowego w zakresie uregulowanym w art. 27-30 ustawy wylącza również stosowanie przepisów tego kodeksu do odwolywania czlonków rad nadzorczych w spólkach publicznej radiofonii i telewizji,

    2) art. 28 ust. 1 (zdanie drugie) ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji poprzez przyjęcie, że przepis ten upoważniający Krajową Radę Radiofonii i Telewizji oraz Ministra Finansów do powolywania czlonków rad nadzorczych w spólkach publicznej radiofonii i telewizji nie zezwala tym organom na odwolywanie czlonków rad nadzorczych w okresie kadencji.

    u s t a l i l:

    1. Art. 26 ust. 4 w związku z art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (Dz.U. z 1993 r. Nr 7, poz. 34) nie może być rozumiany jako dający walnym zgromadzeniom spólek akcyjnych, o których mowa w art. 26 ust. 1-3 tej ustawy, uprawnienie do odwolywania czlonków rad nadzorczych w tych spólkach akcyjnych.

    2. Art. 28 ust. 1 zdanie drugie ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (Dz.U. z 1993 r. Nr 7, poz. 34) nie może być rozumiany jako dający Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji bądź Ministrowi Finansów uprawnienie do odwolywania czlonków rad nadzorczych w spólkach akcyjnych, o których mowa w art. 26 ust. 1-3 tej ustawy.

       U z a s a d n i e n i e:

       I

    1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej wystąpil w dniu 31 maja 1995 r. do Trybunalu Konstytucyjnego z wnioskiem o ustalenie powszechnie obowiązującej wykladni art. 26 ust. 4 i art. 28 ust. 1 zd. 2 ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji. Istota problemu sprowadzala się do ustalenia, czy - na tle wspomnianych wyżej przepisów - dopuszczalne jest odwolanie przed uplywem kadencji czlonków rad nadzorczych w spólkach publicznej radiofonii i telewizji. W myśl art. 26 ust. 4 ustawy o radiofonii i telewizji do spólek tych stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu handlowego, ale "z zastrzeżeniem art. 27-30 ustawy". Zdaniem Wnioskodawcy ustawa o radiofonii i telewizji ustanowila "nie wypowiedziany wprost zakaz odwolywania czlonków rad nadzorczych w okresie kadencji". Wniosek taki wynika przede wszystkim ze szczególnego charakteru publicznej radiofonii i telewizji, które - choć ujęte w organizacyjną postać spólek akcyjnych - spelniają specyficzne funkcje wynikające z istoty realizowanej dzialalności. Podstawowym celem rozwiązań zawartych w ustawie o radiofonii i telewizji bylo zabezpieczenie apolityczności i niezależności publicznej radiofonii i telewizji. Na tle tych zasad ogólnych należy analizować dopuszczalność odnoszenia ogólnych instytucji kodeksu handlowego do spólek publicznej radiofonii i telewizji.

       W przekonaniu Wnioskodawcy art. 28 ust. 1 zd. 2 ustawy o radiofonii i telewizji (który mówi tylko o "powolywaniu" czlonków rad nadzorczych, a nic nie mówi o ich "odwolywaniu") należy rozumieć jako wykluczający możliwość odwolania czlonków rad nadzorczych tak przez organy ich powolujące (Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji bądź Minister Finansów), jak i przez walne zgromadzenie akcjonariuszy (którego funkcje reprezentuje Minister Finansów). Regulacja zawarta w ustawie o radiofonii i telewizji powinna być traktowana jako kompletna, a więc - w omawianym zakresie - nie ma miejsca dla zastosowania postanowień i wykladni kodeksu handlowego. Na tle bowiem zasady niezależności publicznego radia i telewizji oraz wobec ich szczególnej misji spolecznej nie można ustawowych uprawnień nadzorczych Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji interpretować w sposób rozszerzający.

    2. Prokurator Generalny, pismem z dnia 10 lipca 1995 r., zwrócil uwagę, że wniosek Prezydenta RP nie zostal opatrzony kontrasygnatą Prezesa Rady Ministrów albo wlaściwego

       ministra. Z uwagi na tą okoliczność Prokurator Generalny wniósl o nie nadawanie wnioskowi biegu przez Trybunal Konstytucyjny. Zdaniem Prokuratora Generalnego, art. 47 Malej Konstytucji, która ustala wylączenia od obowiązku uzyskania kontrasygnaty, nie może być interpretowany rozszerzająco. Skoro zaś w tym przepisie nie wymieniono wniosków o ustalenie powszechnie obowiązującej wykladni ustaw, to wystąpienie Prezydenta z takim wnioskiem wymaga uzyskania kontrasygnaty. Wniosek pozbawiony kontrasygnaty nie może zaś rodzić skutków w postępowaniu przed Trybunalem Konstytucyjnym.

    3. Prezes Trybunalu Konstytucyjnego, pismem z dnia 4 października 1995 r., zwrócil się do Prokuratora Generalnego o zajęcie także merytorycznego stanowiska wobec wniosku Prezydenta o ustalenie wykladni powolanych wyżej przepisów ustawie o radiofonii i telewizji

       Prokurator Generalny, pismem z dnia 26 października 1995 r. zająl stanowisko, że czlonkowie rad nadzorczych w spólkach akcyjnych publicznej radiofonii i telewizji mogą być odwolywani w czasie trwania kadencji przez organ, który ich powolal, tzn. Krajową Radę Radiofonii i Telewizji oraz Ministra Finansów. Prokurator Generalny podniósl, że w kwestiach nie uregulowanych w ustawie o radiofonii i telewizji do tych spólek akcyjnych stosuje się wlaściwe przepisy kodeksu handlowego. Ponieważ ustawa o radiofonii i telewizji nie normuje problemu odwolywania rad nadzorczych w spólkach akcyjnych publicznej radiofonii i telewizji, należy odwolać się do postanowień k.h. Wprawdzie kodeks ten także nie normuje tej kwestii, niemniej doktryna wypowiada się za dopuszczalnością odwolywania przez organ powolujący. Uzasadnia to zajęte wyżej stanowisko, niemniej Prokurator Generalny zwrócil uwagę, iż omawianych przepisów nie da się odczytywać jednoznacznie i powstają wątpliwości w ich rozumieniu.

    4. Przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, pismem z dnia 28 sierpnia 1995

       r., poinformowal, że kwestia będąca przedmiotem wniosku o wykladnię "nasuwala wiele wątpliwości". Zdaniem Krajowej Rady należy tu stosować odpowiednio zasady wynikające z kodeksu handlowego, a więc uprawnienie do odwolywania czlonków rad nadzorczych przysluguje walnemu zgromadzeniu spólki, czyli Ministrowi Finansów występującemu jako przedstawiciel Skarbu Państwa. Uprawnienie to przysluguje Ministrowi Finansów wobec wszystkich czlonków rad nadzorczych, niezależnie od tego, jaki organ dokonal ich powolania.

    5. Do Trybunalu Konstytucyjnego wplynęlo też pismo Prezesa Stowarzyszenia Radia Publicznego w Polsce zwracające uwagę na konieczność zachowania niezależności i apolityczności publicznego radia i telewizji.

       II

    1. Na wstępie swoich rozważań Trybunal Konstytucyjny odniósl się do formalnego wniosku Prokuratora Generalnego, który pismem z dnia 10 lipca 1995 r. wniósl o nienadanie dalszego biegu wnioskowi o udzielenie powszechnie obowiązującej wykladni ustaw z uwagi na to, że wniosek ten nie jest opatrzony kontrasygnatą Prezesa Rady Ministrów albo wlaściwego ministra, w sytuacji gdy zgodnie z art. 46 Malej Konstytucji akty prawne Prezydenta dla swojej ważności wymagają takiej kontrasygnaty. W uzasadnieniu swego poglądu Prokurator Generalny podniósl, że wprawdzie art. 47 Malej Konstytucji wylącza w 13 przypadkach wymóg kontrasygnowania aktów Prezydenta, w tym i wnioski Prezydenta do Trybunalu Konstytucyjnego o stwierdzenie

       zgodności ustawy z konstytucją (pkt 6), to jednak wylączenie z obowiązku uzyskania kontrasygnaty nie obejmuje wniosków Prezydenta o ustalenie powszechnie obowiązującej wykladni ustaw. Powolując się na poglądy niektórych przedstawicieli doktryny Prokurator Generalny stwierdzil, że art. 47 Malej Konstytucji, jako wprowadzający wyjątek od zasady, nie może być interpretowany rozszerzająco, lecz przeciwnie podlegać powinien wykladni ścieśniającej.

       Trybunal Konstytucyjny nie podziela poglądu Prokuratora Generalnego, iż wniosek Prezydenta RP o udzielenie powszechnie obowiązującej wykladni ustaw wymaga kontrasygnaty Prezesa Rady Ministrów albo wlaściwego ministra.

       Zdaniem Trybunalu Konstytucyjnego dla stwierdzenia obowiązku kontrasygnaty konieczne jest ustalenie - niezależnie od innych wymienionych w art. 46 Malej Konstytucji warunków - czy jest to "akt prawny Prezydenta". Wynika to expressis verbis z art. 46 Malej Konstytucji.

       Pojęcie aktu prawnego nie jest w doktrynie jednoznaczne, niemniej jednak jest na tyle jasne, że nie można zaliczać do niego pytań o treść prawa. Wniosek Prezydenta RP o ustalenie powszechnie obowiązującej wykladni ustaw w swojej istocie jest pytaniem o wlaściwe rozumienie ustawy, które wlaśnie z tego powodu, że jest pytaniem nie może być zaliczone do kategorii "aktów prawnych". Pytania takie (wnioski o ustalenie powszechnie obowiązującej wykladni) mogą przedstawiać także inne uprawnione podmioty, np. Prezes Rady Ministrów lub Rzecznik Praw Obywatelskich i także te wnioski nie są "aktami prawnymi" tych podmiotów. Rodzą one skutki jedynie procesowe, lecz nie materialnoprawne.

       Można zasadnie przyjąć, że wlaśnie z tego powodu, iż pojęcie "aktu prawnego" nie jest jednoznaczne, Projekt z 1995 r. tekstu jednolitego...