Orzeczenie nº Z.U. 1997 / 1 / 8 of Trybunału Konstytucyjnego (Polska), March 18, 1997

• Judge: Ferdynand Rymarz
• President: Janusz Trzciński
• Resolution Date: March 18, 1997
• Issuing Organization: Trybunału Konstytucyjnego (Polska)

8

ORZECZENIE

z dnia 18 marca 1997 r. sygn. akt K. 15/96

Trybunal Konstytucyjny w skladzie:

Janusz Trzciński - przewodniczący

Zdzislaw Czeszejko-Sochacki

Lech Garlicki

Wojciech Lączkowski

Ferdynand Rymarz - sprawozdawca

Joanna Szymczak - protokolant

po rozpoznaniu 18 marca 1997 r. na rozprawie sprawy z wniosku grupy poslów na Sejm RP z udzialem umocowanych przedstawicieli uczestników postępowania: wnioskodawcy, Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i Prokuratora Generalnego o stwierdzenie, że:

art. 25 ust. 3 i 4, art. 30, art. 37, i art. 55 ustawy z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posla i senatora (Dz.U. z 1996 r. Nr 73, poz. 350; zm.:

Nr 137, poz. 638) są niezgodne z przepisami konstytucyjnymi utrzymanymi w mocy.

orzeka:

Przepisy art. 25 ust. 3 i 4, art. 30, art. 37, art. 39 i art. 55 ustawy z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posla i senatora (Dz.U. Nr 73, poz. 350) - są zgodne z art. 1 i art. 67 ust. 2 przepisów konstytucyjnych pozostawionych w mocy na podstawie art. 77 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między wladzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym (Dz.U. Nr 84, poz. 426; zm.: z 1995 r. Nr 38, poz. 184; Nr 150, poz. 729; z 1996 r. Nr 106, poz. 488).

Uzasadnienie:

I

1. Grupa poslów na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej wystąpila do Trybunalu Konstytucyjnego z wnioskiem o stwierdzenie, że przepisy zawarte w art. 25 ust. 3 i 4, art. 30, art. 37 i art. 55 ustawy z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posla i senatora (Dz.U. z 1996 r. Nr 73, poz. 350 i Nr 137, poz. 638) są niezgodne z konstytucją, gdyż sytuację prawną parlamentarzystów obciążonych jednakowymi obowiązkami różnicują w sferze ich uprawnień do uposażenia (miesięcznego i dodatkowego) oraz odpraw: parlamentarnej i pośmiertnej.

   Odmienne traktowanie parlamentarzystów w sferze ich uprawnień przy jednakowym obciążeniu ustawowymi obowiązkami narusza zasadę równości wyrażoną w art. 67 ust. 2 przepisów konstytucyjnych.

   Zróżnicowanie statusu prawnego poslów i senatorów pozostaje także w sprzeczności z regulacją zawartą w rozdziale 2 Ustawy Konstytucyjnej "Sejm i Senat", nie jest też znane ustawodawstwom innych państw demokratycznych.

   Na potwierdzenie zasadności swoich racji wnioskodawca przytacza orzeczenie TK (P. 7/92, OTK 1993 r. cz. II, s. 270), zgodnie z którym "jeżeli mamy do czynienia z takim samym traktowaniem adresatów posiadających taką samą istotną cechę wspólną, to nie ma wątpliwości w kwestii zgodności takich norm z art. 67 ust. 2 przepisów konstytucyjnych, powstają one dopiero wtedy, gdy ustawodawca różnicuje sytuację prawną adresatów". Kwestionowaną regulacją zróżnicowano sytuację prawną adresatów, których istotną cechą wspólną jest indeks jednakowych obowiązków prawnych.

   Wnioskodawca zarzuca ponadto niekonstytucyjność ustanowionego w przepisie art. 55 ustawy vacatio legis, w odniesieniu do zakazu lączenia mandatu posla lub senatora z wykonywaniem pracy w ramach stosunku pracy, o którym mowa w art. 30 ust. 1 ustawy. Wprowadzenie w życie przepisów dotyczących uposażenia poselskiego i senatorskiego w toku trwającej kadencji, podczas gdy zakaz sformulowany w art. 30 ust. 1 ustawy ma obowiązywać dopiero w kolejnej kadencji, stanowi wyraz niekonsekwencji ustawodawcy i z uwagi na skutki, jakie rodzi to w praktyce, narusza konstytucyjną zasadę państwa prawnego, wyrażoną w art. 1 przepisów konstytucyjnych.

   Zakwestionowana regulacja narusza zasadę państwa prawnego także dlatego, że "poslom i senatorom pozostającym dotychczas w stosunku pracy z Kancelarią Sejmu, odbiera te wszystkie świadczenia w czasie trwania kadencji".

2. Prokurator Generalny stwierdza, że przepisy art. 25 ust. 3 i 4, art. 37 i art. 39 oraz art. 30 i art. 55 ustawy z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posla i senatora (Dz.U. Nr 73, poz. 350; zm.: Nr 137, poz. 638) nie są niezgodne z art. 67 ust. 2 i art. 1 przepisów konstytucyjnych pozostawionych w mocy i nie są również niezgodne z przepisami rozdzialu 2 powolanej Ustawy Konstytucyjnej.

   Jakkolwiek wnioskodawca kwestionuje konstytucyjność szeregu przepisów zaskarżonej ustawy to meritum sprawy tkwi w ocenie zgodności art. 25 ust. 3 ustawy z normami konstytucyjnymi. Przepis ten nie narusza zasady równości polegającej na tym, że "wszystkie podmioty prawa charakteryzujące się daną cechą istotną (relewantną) w stopniu równym mają być traktowane równo, a więc wedlug jednakowej miary, tj. bez zróżnicowań zarówno dyskryminujących jak i faworyzujących, co oznacza także sprawiedliwie" (orzeczenie TK, sygn. K. 7/92 z 1993 r. cz. I, s. 83). Nie oznacza to jednak obowiązku ustawodawcy identycznego traktowania w prawie każdej z tych osób i w każdej sytuacji. Fakt sprawowania mandatu posla lub senatora odróżnia w sposób istotny tę grupę obywateli od innych grup spolecznych, co uzasadnia nadanie tym osobom specjalnego statusu, nie wykluczając zróżnicowania w prawie wewnątrz tej grupy, o ile przemawiają za tym obiektywnie uzasadnione podstawy. W granicach swoich dyskrecjonalnych uprawnień ustawodawca mógl ustalić zasady wynagradzania parlamentarzystów w sposób, jaki uznal za najbardziej skuteczny dla osiągnięcia zamierzonego celu; zapewnienia maksymalnej sprawności i profesjonalności parlamentu. Modyfikacja statusu posla i senatora zmierza do wykreowania zawodowej grupy parlamentarzystów poprzez rezygnację z równoczesnego wykonywania innej pracy zawodowej w czasie kadencji. Slużą temu odpowiednie bodźce materialne, które mają korzystnie zrekompensować utracone zarobki uzyskiwane z dotychczasowej pracy poza parlamentem.

   Z punktu widzenia tego celu, cechą istotną jest więc nie sam fakt sprawowania mandatu, ale sprawowanie go przy zaniechaniu wykonywania dotychczasowej pracy zawodowej, na czas kadencji. Utworzeniu zawodowej kadry parlamentarzystów przeszkadzaloby więc przyznanie uposażenia także tym, którzy nie rezygnują z wykonywania pracy zawodowej w okresie sprawowania mandatu.

   Parlamentarzyści w istocie sami przesądzają o zakresie swych uprawnień do uposażenia. Zróżnicowanie sytuacji poslów i senatorów ze względu na kryterium zawodowego sprawowania mandatu lub lączenia tego faktu z dotychczasowym zatrudnieniem jest rezultatem ich swobodnego wyboru. Wyrazem równego traktowania poslów i senatorów są diety parlamentarne, wyplacane wszystkim parlamentarzystom w jednakowej wysokości.

   Chybiony jest także zarzut naruszenia zaskarżoną regulacją ustawową przepisów rozdzialu 2 Ustawy Konstytucyjnej, które nie odnoszą się do kwestii wynagradzania parlamentarzystów w czasie sprawowania mandatu posla lub senatora, pozostawiając regulację tej materii ustawodawstwu zwyklemu.

   Vacatio legis ustanowione w art. 55 dla art. 30 ustawy odnosi się w jednakowej mierze do wszystkich parlamentarzystów, których lączy stosunek pracy z instytucjami wymienionymi w art. 30 ust. 1 ustawy, bez względu na rodzaj objętych zakazem instytucji, w której wykonują pracę. Rozwiązanie to jest optymalne, gdyż ustanowiony zakaz wplywając istotnie na życiową sytuację parlamentarzysty, nie byl mu znany w momencie kandydowania do Sejmu lub Senatu. Sytuacja prawna poslów i senatorów zatrudnionych w Kancelarii Sejmu, nie ulega w trakcie aktualnej kadencji pejoratywnej zmianie, gdyż nie zostali oni objęci zakazem wprowadzonym przepisem art. 30 ust. 1. Zmiana statusu parlamentarzysty może być natomiast konsekwencją rezygnacji z dotychczasowej pracy na korzyść nabycia prawa do uposażenia, jako wynagrodzenia z tytulu zawodowego sprawowania mandatu parlamentarzysty.

   Sytuacja wynikająca z zastosowania art. 25 ust. 4 ustawy...