Orzeczenie nº Z.U. 1997 / 2 / 22 of Trybunału Konstytucyjnego (Polska), June 23, 1997

• Judge: Lech Garlicki
• President: Zdzislaw Czeszejko-Sochacki
• Resolution Date: June 23, 1997
• Issuing Organization: Trybunału Konstytucyjnego (Polska)

22

ORZECZENIE

z dnia 23 czerwca 1997 r.

Sygn. akt K. 3/97

Trybunal Konstytucyjny w skladzie:

Zdzislaw Czeszejko-Sochacki - przewodniczący

Lech Garlicki - sprawozdawca

Krzysztof Kolasiński

Stefan J. Jaworski

Blażej Wierzbowski

Joanna Szymczak - protokolant

po rozpoznaniu 23 czerwca 1997 r. na rozprawie sprawy z wniosku grupy poslów na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej z udzialem umocowanych przedstawicieli uczestników postępowania: Wnioskodawcy, Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i Prokuratora Generalnego o stwierdzenie, że art. 181 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdzialaniu alkoholizmowi (Dz.U. Nr 35, poz. 230; zm.: z 1989 r. Nr 39, poz. 184; z 1987 r. Nr 33, poz. 180; z 1989 r. Nr 35, poz. 192; z 1990 r. Nr 34, poz. 198, Nr 73, poz. 431; z 1991 r. Nr 73, poz. 321, Nr 94, poz. 419; z 1993 r. Nr 40, poz. 184) w brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 15 ustawy z dnia 12 września 1996 r. o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdzialaniu alkoholizmowi (Dz.U. Nr 127, poz. 593) jest:

niezgodny z art. 1 i art. 70 ust. 2 pkt 2 przepisów konstytucyjnych utrzymanych w mocy na podstawie art. 77 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między wladzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym (Dz.U. Nr 84, poz. 426 ze zmianami)

orzeka:

Art. 181 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdzialaniu alkoholizmowi (Dz.U. Nr 35, poz. 230; zm.: z 1984 r. Nr 34, poz. 184; z 1987 r. Nr 33, poz. 180; z 1989 r. Nr 35, poz. 192; z 1990 r. Nr 34, poz. 198, Nr 73, poz. 431; z 1991 r. Nr 73, poz. 321, Nr 94, poz. 419; z 1993 r. Nr 40, poz. 184; z 1996 r. Nr 127, poz. 593) w brzmieniu ustalonym przez art. 1 pkt 15 ustawy z dnia 12 września 1996 r. o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdzialaniu alkoholizmowi (Dz.U. 127, poz. 593) jest - w zakresie objętym wnioskiem - zgodny z art. 1 i art. 70 ust. 2 pkt 2 przepisów konstytucyjnych utrzymanych w mocy na podstawie art. 77 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między wladzą ustawodawczą i

wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym (Dz.U. Nr 84, poz. 426; zm.: z 1995 r. Nr 38, poz. 184, Nr 150, poz. 729; Nr 106, poz. 488)

Uzasadnienie:

I

1. 22 stycznia 1997 r. grupa poslów na Sejm RP zwrócila się z wnioskiem do Trybunalu Konstytucyjnego o uznanie niezgodności art. 1 pkt 15 ustawy z 12 września 1996 r. o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdzialaniu alkoholizmowi z art. 1 i art. 70 ust. 2 pkt 2 przepisów konstytucyjnych utrzymanych w mocy.

Wnioskodawca wskazal, że treścią art. 1 pkt 15 bylo dodanie nowego art. 181 do ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdzialaniu alkoholizmowi (zwanej dalej "ustawą"). Przepis ten stanowi, iż: na sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w czasie i w miejscu organizowanych imprez odbywających się na wolnym powietrzu - podmiotom gospodarczym posiadającym zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych oraz jednostkom Ochotniczej Straży Pożarnych mogą być wydawane jednorazowe zezwolenia, do których nie stosuje się przepisów art. 18.

Zdaniem wnioskodawcy, wprowadzenie nowej regulacji, zawartej w art. 181,

lamie dotychczas istniejący system przeciwdzialania alkoholizmowi, wyrażający się

m.in. w poddaniu sprzedaży alkoholu ścislej reglamentacji. Prawny ksztalt tej reglamentacji określil art. 18 ustawy, uzależniając sprzedaż napojów alkoholowych

m.in. od:

- zezwolenia wydanego przez wlaściwego wójta lub burmistrza,

- utrzymania się w granicach liczby punktów sprzedaży ustalonej przez radę gminy,

- spelniania przez te punkty warunków określonych w ustawie.

Art. 18 wskazuje też sytuacje, w których zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych zostaje cofnięte. Ponieważ nowy art. 181 wylącza stosowanie ogólnego unormowania zawartego w art. 18 do imprez odbywających się na wolnym powietrzu, to imprezy te zostają wylączone poza ogólnie funkcjonujący system reglamentacji sprzedaży napojów alkoholowych, a szczególnym beneficjentem tego unormowania są Ochotnicze Straże Pożarne.

Wnioskodawca uważa, że kwestionowane unormowanie narusza zasadę równości wobec prawa, ponieważ prowadzi do faworyzowania jednostek OSP, nie opartego na żadnym racjonalnym i godnym ustawowego wsparcia kryterium. Oznacza ono bowiem wprowadzenie jednej odrębnej kategorii sprzedawcy alkoholu, nie podlegającego ogólnym rygorom ustawy. Tym samym, dochodzi do niezgodności z art. 1 przepisów konstytucyjnych.

Art. 181 narusza też art. 70 ust. 2 pkt 2 przepisów konstytucyjnych, ponieważ ochronie zdrowia fizycznego i psychicznego obywateli sluży także odpowiednie uregulowanie kwestii wychowania w trzeźwości i przeciwdzialania alkoholizmowi. Skoro art. 181 dokonuje znacznego wylomu w dotychczasowym systemie tego przeciwdzialania, to narusza tym samym prawo obywateli do korzystania z celowej ochrony zdrowia i podnoszenia poziomu zdrowotności.

2. Do wniosku ustosunkowal się Prokurator Generalny, który - w piśmie z 7 marca 1997 r. - uznal, iż art. 181 ustawy pozostaje w kolizji z art. 1 przepisów

konstytucyjnych oraz wskazal, iż - jak się wydaje - pozostaje on także w kolizji z art. 70 ust. 2 pkt 2 przepisów konstytucyjnych.

Prokurator Generalny uważa, że art. 181 jest przepisem blankietowym i pozbawionym podstawy legalnego wykonywania. Nie wskazuje on bowiem organu wlaściwego do wydawania zezwoleń na jednorazową sprzedaż napojów alkoholowych, a wlaściwości organu administracyjnego nie można domniemywać. W efekcie, art. 181

nie może być stosowany w obecnym stanie prawnym i choćby z tego powodu należy go ocenić jako sprzeczny z art. 1 przepisów konstytucyjnych. Prokurator Generalny nie odniósl się natomiast wyraźnie do treści wniosku i do zarzutu naruszenia zasady równości, zauważając jedynie, iż można - być może - przyjąć, iż ustawodawca może odstąpić od ustanowionych zasad ogólnych wiążących się z wychowaniem w trzeźwości i przeciwdzialaniu alkoholizmowi.

Prokurator Generalny zauważa, że art. 70 ust. 2 pkt 2 przepisów konstytucyjnych ma glównie charakter deklaratoryjny i dotyczy raczej ochrony zdrowia obywateli niż zapobiegania ich nierozważnym zachowaniom. Niemniej jednak, art. 181

pozostawil zupelną swobodę dopuszczania do sprzedaży alkoholu na jednorazowych imprezach, co nie da się pogodzić z zasadą reglamentowanego dostępu do alkoholu osób doroslych. Narusza on tym samym spójność treściową ustawy z 1982 r. i w sposób niewystarczający zgadza się z zasadami i powinnościami państwa wynikającymi z art. 70 ust. 2 pkt 2 przepisów konstytucyjnych.

3. Do wniosku ustosunkowal się też Zarząd Glówny Związku Ochotniczych Straży Pożarnych. W piśmie z 17 kwietnia 1997 r. odrzucil on zarzut niezgodności art. 181 ustawy z konstytucją. Zakwestionowany przepis nie faworyzuje OSP, gdyż dotyczy także szerokiej rzeszy podmiotów gospodarczych, posiadających już zezwolenie na stalą sprzedaż alkoholu. Tradycja funkcjonowania OSP pozwala na organizowanie jednorazowych imprez, a dochody uzyskiwane ze sprzedaży alkoholu mogą być przeznaczane wylącznie na cele statutowe, a więc w calości wracają do spoleczeństwa. Nie da się też postawić zarzutu, iż dochodzi w ten sposób do rozpijania spoleczeństwa, ponieważ konieczność każdorazowego uzyskania zezwolenia pozwala na utrzymanie kontroli nad wlaściwym przebiegiem organizowanych imprez. Walka z alkoholizmem nie przybrala w Polsce ksztaltu prohibicji i nie można mówić o generalnym zakazie sprzedaży i picia alkoholu.

II

Na rozprawie 23 czerwca 1997 r. przedstawiciel wnioskodawcy podtrzymal zarzuty...