Uchwała nº Z.U. 1996 / 1 / 5 of Trybunału Konstytucyjnego (Polska), February 06, 1996

• Judge: Jadwiga Skórzewska-Losiak
• President: Janusz Trzciński
• Resolution Date: February 06, 1996
• Issuing Organization: Trybunału Konstytucyjnego (Polska)

5

UCHWALA

z dnia 6 lutego 1996 r.

Sygn. akt W. 11/95*

w sprawie ustalenia powszechnie obowiązującej wykladni art. 19 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli (Dz.U. z 1995 r. Nr 13, poz. 59)

Trybunal Konstytucyjny w pelnym skladzie:

Janusz Trzciński - przewodniczący

Zdzislaw Czeszejko-Sochacki

Tomasz Dybowski

Stefan Jaworski

Krzysztof Kolasiński

Wojciech Lączkowski

Ferdynand Rymarz

Jadwiga Skórzewska-Losiak - sprawozdawca Wojciech Sokolewicz

Blażej Wierzbowski

po rozpoznaniu na posiedzeniach w dniach 17 stycznia i 6 lutego 1996 r. w trybie art. 13 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym (tekst jednolity z 1991 r. Dz.U. Nr 109, poz. 470, zm.: z 1993 r. Nr 47, poz. 213, z 1994 r. Nr 122, poz. 593 oraz z 1995 Dz.U. Nr 13, poz. 59) wniosku Prezesa Najwyższej Izby Kontroli z dnia 4 września 1995 r. o ustalenie powszechnie obowiązującej wykladni art. 19 w związku z art. 21 ust. 4 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli (Dz.U. z 1995 r. Nr 13, poz. 59) przez wyjaśnienie:

- czy zawarte w art. 19 ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli określenie: "pelnienie funkcji publicznej" oznacza - w odniesieniu do wiceprezesów i dyrektora generalnego NIK - również sprawowanie mandatu posla lub senatora

u s t a l i l :

zawarty w art. 19 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli (Dz.U. z 1995 r. Nr 13, poz. 59) zakaz lączenia stanowiska Prezesa Najwyższej Izby Kontroli z pelnieniem innej funkcji publicznej obejmuje także, w związku z brzmieniem art. 21 ust. 4 ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli, niedopuszczalność lączenia stanowisk wiceprezesa oraz dyrektora generalnego Najwyższej Izby Kontroli ze sprawowaniem mandatu posla lub senatora.

U z a s a d n i e n i e:

* Tekst sentencji opublikowany zostal w Dz.U. Nr 24, poz. 112.

I

1. Prezes Najwyższej Izby Kontroli wniósl o ustalenie powszechnie obowiązującej wykladni art. 19 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli (Dz.U. z 1995

   r. Nr 13, poz. 59) poprzez wyjaśnienie, czy zawarte w art. 19 w związku z art. 21 ust. 4 ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli określenie: "pelnienie funkcji publicznej" oznacza - w odniesieniu do wiceprezesów i dyrektora generalnego NIK - również piastowanie mandatu posla lub senatora.

   W uzasadnieniu wniosku Prezes Najwyższej Izby Kontroli stwierdzil, że ustawa o Najwyższej Izbie Kontroli wprowadzila w art. 19 zakaz lączenia stanowiska Prezesa Najwyższej Izby Kontroli z przynależnością do partii politycznej, z innym zatrudnieniem, jak również z pelnieniem funkcji publicznej. Wyjątek od przedstawionego wyżej zakazu stanowi jedynie, wymieniona wprost w art. 19 ustawy o NIK, możliwość lączenia funkcji Prezesa NIK z wykonywaniem dodatkowej pracy w charakterze nauczyciela akademickiego w szkole wyższej. Powyższe ograniczenia dotyczące zakazu lączenia stanowiska Prezesa NIK z przynależnością do partii politycznej z innym zatrudnieniem jak również pelnieniem funkcji publicznej z mocy art. 21 ust 4 ustawy o NIK stosują się do wiceprezesów oraz dyrektora generalnego Najwyższej Izby Kontroli.

   Zakaz lączenia stanowiska Prezesa Najwyższej Izby Kontroli z mandatem posla sformulowany zostal w art. 8 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między wladzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym (Dz.U. z 1992 r. Nr 84, poz. 426 i z 1995 r. Nr 38, poz. 184). Zgodnie z treścią tego przepisu, mandatu posla nie można lączyć z mandatem senatora, a także z funkcją sędziego Trybunalu Konstytucyjnego, sędziego Trybunalu Stanu, sędziego Sądu Najwyższego, Prezesa Narodowego Banku Polskiego, Rzecznika Praw Obywatelskich, Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, ambasadora oraz wojewody. Prezes Najwyższej Izby Kontroli w uzasadnieniu, stanowiącego przedmiot niniejszej wykladni wniosku, stwierdzil, że w zawartym w art. 8 Ustawy Konstytucyjnej wykazie funkcji i stanowisk, których nie można lączyć z mandatem posla, nie uwzględniono stanowisk wiceprezesów oraz dyrektora generalnego Najwyższej Izby Kontroli. W związku z powyższym, zdaniem Prezesa NIK, powstaje pytanie, czy stanowiska o których mowa w art. 21 ust. 4 ustawy o NIK mogą być piastowane przez osoby posiadające mandat posla, czy też wynikający z art. 19 ustawy o NIK (w związku z art. 21 ust. 4 tej ustawy) zakaz pelnienia przez nie funkcji publicznych wyklucza taką możliwość.

   W dalszej części uzasadnienia Wnioskodawca podkreślil, że ustawa o Najwyższej Izbie Kontroli nie definiuje pojęcia "pelnienie funkcji publicznej". Także przepisy prawne zawarte w innych aktach nie precyzują tego pojęcia, wskazując jednakże przyklady takiej dzialalności, która powinna być uznana za pelnienie funkcji publicznej. W szczególności zwrócić należy uwagę na ustawę z dnia 5 czerwca 1992 r. o ograniczeniu prowadzenia dzialalności gospodarczej przez osoby pelniące funkcje publiczne (Dz.U. z 1992 r. Nr 56, poz. 274 i z 1995 r. Nr 4, poz. 18). Ograniczeniom w zakresie dzialalności gospodarczej, wynikającym z powolanej wyżej ustawy, podlegają m.in. poslowie i senatorowie. Niewątpliwie zatem w świetle ustawy z dnia 5 czerwca 1992 r. pelnienie mandatu posla lub senatora jest pelnieniem funkcji publicznej. Tym samym, zdaniem Wnioskodawcy, można wnosić, że wykonywanie mandatu posla i senatora jest pelnieniem funkcji publicznych także w rozumieniu art. 19 ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli. Zdaniem Wnioskodawcy przyjęciu takiego rozwiązania nie sprzeciwia się treść art. 2 ust. 1 Ustawy Konstytucyjnej, zgodnie z którym można zaliczyć poslów i senatorów do osób pelniących funkcje publiczne w państwie, podobnie jak uwzględniając treść art. 31 Ustawy Konstytucyjnej czlonka Rady Ministrów można zaliczyć do osób pelniących urzędy w państwie.

   Wnioskodawca podkreślil także, iż uznaniu ustawowego zakazu lączenia stanowisk wiceprezesów oraz dyrektora generalnego NIK z mandatem posla lub senatora jako pelnieniem funkcji publicznej (art. 19 w zw. z art. 21 ust. 4 ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli) musialoby towarzyszyć przyjęcie zalożenia, iż wykaz stanowisk zawarty w art. 8 Ustawy Konstytucyjnej nie ma charakteru zamkniętego i że może być on rozszerzany w drodze przepisów rangi ustawowej. Tym samym trzeba byloby zająć stanowisko, że ustawa o Najwyższej Izbie Kontroli, w materii przez nią regulowanej, uzupelnia i precyzuje przepisy konstytucyjne dotyczące NIK, a w tym i przepisy odnoszące się do zakazu lączenia określonych stanowisk w Izbie z mandatem posla lub senatora.

   Podnieść należy, że w opinii Wnioskodawcy przyjęcie koncepcji, w świetle której, sformulowany w ustawie o Najwyższej Izbie Kontroli zakaz lączenia stanowiska wiceprezesa NIK oraz stanowiska dyrektora generalnego NIK z pelnieniem funkcji publicznej obejmuje także sprawowanie mandatu posla lub senatora, pozwoliloby na wyjaśnienie pewnej niekonsekwencji w zakresie ograniczania możliwości pelnienia takiego mandatu przez różnych pracowników NIK.

   Wynikający z art. 8 Ustawy Konstytucyjnej zakaz lączenia mandatu posla ze stanowiskiem Prezesa NIK znalazl swoje odzwierciedlenie w art. 131 ust. 1 pkt 5 i ust. 3 ustawy z dnia 28 maja 1993 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 1993 r. Nr 45, poz. 205). Prezes NIK, będąc zarazem pracownikiem NIK (art. 66 ust. 1 ustawy o NIK) nie ma więc możliwości pelnienia mandatu posla. Podobnie nie mogą lączyć sprawowania mandatu poselskiego z pracą w Najwyższej Izbie Kontroli pracownicy NIK, którzy nadzorują lub wykonują czynności kontrolne (art. 66 ust. 2 i 3 ustawy o NIK). Ustawa o Najwyższej Izbie Kontroli wprowadza w art. 74 i art. 75 szereg ograniczeń dotyczących pracowników nadzorujących lub wykonujących czynności kontrolne, przewidując m.in. obligatoryjne udzielenie pracownikowi ubiegającemu się o mandat posla lub senatora urlopu bezplatnego na czas kampanii wyborczej, a w przypadku uzyskania mandatu - na czas jego wykonywania (art. 74 ust. 2 ustawy o NIK). Trzeba podkreślić, iż przepis ten nie ma zastosowania do wiceprezesów NIK i do dyrektora generalnego NIK, ponieważ nie zostali oni wymienieni wśród pracowników nadzorujących i wykonujących czynności kontrolne. Trudno byloby zaakceptować koncepcję, w myśl której wiceprezesi NIK oraz generalny dyrektor tej instytucji, należąc do ścislego kierownictwa NIK, nie uczestniczą w pracach Izby, lecz przebywają na urlopach bezplatnych w związku z pelnieniem mandatów poselskich.

   Prezes NIK w końcowej części uzasadnienia stwierdzil, że uznanie niemożności zastosowania w stosunku do wiceprezesów i dyrektora generalnego NIK przepisu art. 74 ust. 2 ustawy o NIK, przy zalożeniu, iż użyte w art. 19 ustawy o NIK pojęcie "pelnienia funkcji publicznej" nie obejmuje sprawowania mandatów poselskich, zaś w odniesieniu do wskazanych pracowników NIK nie ma zastosowania nie tylko zakaz zawarty w art. 8 Ustawy Konstytucyjnej, ale także i przepis art. 131 ust. 1 pkt 5 i ust. 3 ustawy - Ordynacja wyborcza do Sejmu RP, prowadziloby do przyjęcia bardzo kontrowersyjnej tezy, iż wiceprezesi i dyrektor generalny NIK mogą, w odróżnieniu od Prezesa NIK, lączyć swoje stanowiska z pelnieniem mandatów poselskich, a nawet, w odróżnieniu od pracowników NIK wykonujących lub nadzorujących czynności kontrolne, mogą lączyć pelnienie takiego mandatu z wykonywaniem swoich obowiązków związanych z zatrudnieniem w NIK.

   W zakończeniu uzasadnienia, przytaczającego argumenty, które przemawiają za stanowiskiem, wedle którego art. 19 ustawy o NIK wyraża zakaz lączenia stanowiska wiceprezesów i dyrektora generalnego NIK ze sprawowaniem mandatu posla lub senatora, Wnioskodawca podniósl także wątpliwość czy uznanie, że powolana ustawa w sposób dorozumiany, wprowadzając pojęcie "pelnienia funkcji publicznej", rozszerza listę stanowisk, których piastowania nie można lączyć ze sprawowaniem mandatu posla, nie może budzić

   wątpliwości ze względu na fakt, iż przepisy wprowadzające zakazy lub ograniczenia w zakresie praw obywatelskich nie powinny podlegać interpretacji...