Uchwała nº Z.U. 1996 / 1 / 6 of Trybunału Konstytucyjnego (Polska), February 07, 1996

• Judge: Krzysztof Kolasiński
• President: Janusz Trzciński
• Resolution Date: February 07, 1996
• Issuing Organization: Trybunału Konstytucyjnego (Polska)

6

UCHWALA

z dnia 7 lutego 1996 r.

Sygn. akt W. 3/95*

w sprawie ustalenia powszechnie obowiązującej wykladni art. 4 w związku z art. 3 pkt 5 ustawy z dnia 9 maja 1991 r. o zatrudnieniu i rehabilitacji zawodowej osób niepelnosprawnych (Dz.U. Nr 46, poz. 201; zm.: z 1991 r. Nr 80, poz. 350, Nr 110, poz. 472, z 1992 r. Nr 21, poz. 85, z 1993 r. Nr 11, poz. 50, Nr 28, poz. 127, z 1995 r. Nr 1, poz. 1, Nr 5, poz. 25, Nr 120, poz. 577)

Trybunal Konstytucyjny w pelnym skladzie:

Janusz Trzciński - przewodniczący

Zdzislaw Czeszejko-Sochacki

Tomasz Dybowski

Stefan Jaworski

Krzysztof Kolasiński - sprawozdawca

Ferdynand Rymarz

Jadwiga Skórzewska-Losiak

Wojciech Sokolewicz

Blażej Wierzbowski

po rozpoznaniu na posiedzeniu w dniu 7 lutego 1996 r. w trybie art. 13 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym (tekst jednolity z 1991 r. Dz.U. Nr 109, poz. 470 zm.: z 1993 r. Nr 47, poz. 213; z 1994 r. Nr 122, poz. 593; z 1995 r. Nr 13, poz.

59) wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich o ustalenie powszechnie obowiązującej wykladni art. 4 w związku z art. 3 pkt 5 ustawy z dnia 9 maja 1991 r. o zatrudnieniu i rehabilitacji zawodowej osób niepelnosprawnych (Dz.U. Nr 46, poz. 201; zm.: z 1991 r. Nr 80, poz. 350; Nr 110, poz. 472; z 1992 r. Nr 21, poz. 85; z 1993 r. Nr 11, poz. 50; Nr 28, poz. 127; z 1995 r. Nr 1, poz. 1, Nr 5, poz. 25, Nr 120, poz. 577) przez wyjaśnienie:

- czy "zatrudnienie ogólem" oznacza rzeczywiste zatrudnienie na podstawie różnych stosunków prawnych czy zatrudnienie formalne tylko na podstawie stosunków pracy.

u s t a l i l:

Użyte w przepisie art. 4 ust. 1 w związku z art. 3 pkt 5 ustawy z dnia 9 maja 1991

r. o zatrudnieniu i rehabilitacji zawodowej osób niepelnosprawnych (Dz.U. Nr 46, poz. 350, Nr 110, poz. 472, z 1992 r. Nr 21, poz. 85, z 1993 r. Nr 11, poz. 50, z 1993 r. Nr 2, poz. 127, z 1995 r. Nr 1, poz. 1, Nr 5, poz. 25) pojęcie "zatrudnienie ogólem" w przeliczeniu na pelne etaty oznacza rzeczywiste zatrudnienie na podstawie różnych stosunków

* Tekst sentencji opublikowany zostal w Dz.U. Nr 20, poz. 96.

prawnych (stosunku pracy, slużby i na podstawie przepisów szczególnych) osób, które nie korzystają z dlugotrwalych zwolnień z pracy i urlopów bezplatnych.

U z a s a d n i e n i e:

I

Rzecznik Praw Obywatelskich wystąpil do Trybunalu Konstytucyjnego z wnioskiem z dnia 27 lutego 1995 r. o ustalenie powszechnie obowiązującej wykladni art. 4 w związku z art. 3 pkt 5 ustawy z dnia 9 maja 1991 r. o zatrudnieniu i rehabilitacji zawodowej osób niepelnosprawnych (cyt. dalej jako ustawa) przez wyjaśnienie, czy "zatrudnienie ogólem oznacza rzeczywiste zatrudnienie na podstawie różnych stosunków prawnych czy zatrudnienie formalne tylko na podstawie stosunków pracy".

Wątpliwość postawiona w pytaniu powstala dlatego, że art. 3 pkt 5 ustawy nie wyjaśnia co należy rozumieć przez "zatrudnienie ogólem", a jest to podstawa, w stosunku do której liczy się wskaźnik zatrudnienia osób niepelnosprawnych dla ustalenia wysokości comiesięcznych wplat zakladów pracy na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepelnosprawnych.

W myśl art. 4 ustawy zaklady pracy zatrudniające co najmniej 50 pracowników są obowiązane dokonywać wplat na w/w Fundusz w wysokości iloczynu polowy przeciętnego wynagrodzenia i liczby etatów odpowiadającej różnicy pomiędzy zatrudnieniem zapewniającym osiągnięcie wskaźnika zatrudnienia osób niepelnosprawnych w wysokości 6% i rzeczywistym zatrudnieniem osób niepelnosprawnych. Wymagane zatrudnienie co najmniej 6% osób niepelnosprawnych jest odnoszone do ogólu zatrudnionych (w przeliczeniu na pelne etaty). Ustawa nie wyjaśnia co należy rozumieć pod pojęciem "zatrudnienie ogólem".

O niejasności zakwestionowanych przez RPO przepisów, świadczy okoliczność różnego rozumienia ich i różnego stosowania przez organy państwowe w skali calego kraju, od początku ich obowiązywania tj. od dnia 1 lipca 1991 r. Jak wynika z wniosku RPO, początkowo (do 1993 r.) na podstawie tych przepisów do zatrudnienia ogólem w zakladzie pracy nie wliczano pracowników, których formalnie lączyl z zakladem stosunek pracy, ale w rzeczywistości pracownicy ci nie wchodzili w sklad pracującej części zalogi wobec występowania między nimi a zakladem pracy stanu prawnego zawieszającego przejściowo wzajemne prawa i obowiązki wynikające ze stosunku pracy, uksztaltowanego na podstawie art. 2 Kodeksy pracy lub innych aktów prawnych.

Wylączenia te dotyczyly pracowników:

- przebywających na urlopach rehabilitacyjnych, bezplatnych i wychowawczych;

- zatrudnionych za granicą,

- odbywających zasadniczą slużbę wojskową,

- mlodocianych, zatrudnionych na podstawie umowy o naukę zawodu

oraz

- innych osób zatrudnionych na podstawie umów nie mających charakteru umów ksztaltujących stosunki pracy, jak np. umów o pracę nakladczą, umów zlecenia itp.

Następnie wykladnię tych przepisów zmieniono przez wlączenie wyżej wymienionych osób do ogólu zatrudnionych w przeliczeniu na pelne etaty i tak ustalony stan zatrudnienia brany jest za podstawę ustalania wskaźnika zatrudnienia osób niepelnosprawnych do liczby osób zatrudnionych.

Zdaniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej oraz Pelnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepelnosprawnych, którzy zaakceptowali zmianę interpretacji przedmiotowych przepisów -

dokladna analiza art. 3 pkt 1 i 5 ustawy jednoznacznie wskazuje na to, że do ogólu zatrudnienia należy wliczyć wszystkich pracowników w rozumieniu kodeksu pracy.

Zdaniem Wnioskodawcy przedmiotowe przepisy można wykladać odmiennie i zalożyć, że ustawodawca dzialal racjonalnie nie odwolując się do kodeksu pracy. Zgodnie bowiem z preambulą do ustawy winna ona uwzględniać potrzeby osób niepelnosprawnych, nie tylko będących...