Uchwała nº Z.U. 1996 / 1 / 7; OTK 1996 cz. I s. 189-200 of Trybunału Konstytucyjnego (Polska), February 13, 1996

• Judge: Blażej Wierzbowski
• President: Janusz Trzciński
• Resolution Date: February 13, 1996
• Issuing Organization: Trybunału Konstytucyjnego (Polska)

13

UCHWALA

z dnia 13 lutego 1996 r.

Sygn. akt W.1/96*

w sprawie ustalenia powszechnie obowiązującej wykladni art. 9 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o referendum (Dz.U. Nr 99, poz. 487)

Trybunal Konstytucyjny w pelnym skladzie:

Janusz Trzciński - przewodniczący

Zdzislaw Czeszejko-Sochacki

Tomasz Dybowski

Krzysztof Kolasiński

Jadwiga Skórzewska-Losiak

Wojciech Sokolewicz

Blażej Wierzbowski - sprawozdawca

po rozpoznaniu na posiedzeniach w dniach 7 i 13 lutego 1996 r. w trybie art. 13 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. z 1991 r. Nr 109, poz. 470, zm.: z 1993 r. Nr 47, poz. 213; z 1994 r. Nr 122, poz. 593; z 1995 r. Dz.U. Nr 13, poz. 59) wniosku Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego o ustalenie powszechnie obowiązującej wykladni art. 9 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o referendum (Dz.U. Nr 99, poz. 487), a w szczególności o odpowiedź na następujące pytania:

1. Czy w referendum polegającym na udzieleniu na urzędowej karcie do glosowania pozytywnej lub negatywnej odpowiedzi na postawione pytania stosuje się art. 9 ust. 2 pkt 1 ustawy o referendum?

2. W wypadku pozytywnej odpowiedzi na pytanie pierwsze:

   - czy użyte w art. 9 ust. 2 pkt 1 ustawy o referendum pojęcie "większość biorących udzial w glosowaniu" oznacza większość bezwzględną (tj. z uwzględnieniem glosów nieważnych), czy większość zwyklą (tj. bez uwzględnienia glosów nieważnych)?

3. W wypadku udzielenia odpowiedzi na pytanie drugie, iż w art. 9 ust. 2 pkt 1 ustawy o referendum mowa jest o większości bezwzględnej:

   - jakie znaczenie prawne dla organów, o których mowa w art. 10 ustawy, może mieć wynik referendum, który wprawdzie okazalby się wiążący w rozumieniu art. 9 ust. 1 ustawy, ale nie nastąpilo rozstrzygnięcie w rozumieniu art. 9 ust. 2 pkt 1 ustawy?

4. W wypadku udzielenia negatywnej odpowiedzi na pytanie pierwsze:

   * Tekst sentencji opublikowany zostal w Dz.U. Nr 16, poz. 84.

   2

   - czy i wedlug jakiego kryterium należy ustalić, że nastąpilo rozstrzygnięcie w referendum, jeżeli wynik referendum okazalby się wiążący w rozumieniu art. 9 ust. 1 ustawy?

   u s t a l i l :

1. Art. 9 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o referendum (Dz.U. Nr 99, poz. 487) stosuje się także do ustalenia wyniku referendum polegającego na udzieleniu, zgodnie z art. 2 ust. 2 tejże ustawy, na urzędowej karcie do glosowania, pozytywnej lub negatywnej odpowiedzi na postawione pytania.

2. Pojęcie "większość biorących udzial w glosowaniu" użyte w art. 9 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o referendum oznacza liczbę glosujących za jednym z dwóch przedstawionych rozwiązań większą od polowy liczby osób, które zgodnie z art. 30 ust. 2 pkt 4 powolanej ustawy o referendum wzięly udzial w glosowaniu czyli oddaly karty ważne.

3. Jeżeli w referendum, w którym wzięla udzial więcej niż polowa uprawnionych do glosowania, nie nastąpilo rozstrzygnięcie, o którym mowa w art. 9 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o referendum, wlaściwe organy państwowe nie mają obowiązku podjęcia czynności określonych w art. 10 tej ustawy.

   Uzasadnienie:

   I

   We wniosku z 5 lutego 1996 r. Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego wystąpil o ustalenie powszechnie obowiązującej wykladni wskazanego wyżej art. 9 ustawy o referendum ze względu na niejednoznaczność jego treści (w tym szczególności ust. 2 pkt

   1).

   Prezes NSA podniósl w pierwszej kolejności wątpliwość, czy w referendum polegającym na udzieleniu na karcie do glosowania pozytywnej lub negatywnej odpowiedzi na pytania stosuje się art. 9 ust. 2 pkt 1 ustawy o referendum.

   Przepis ten stanowi, iż "rozstrzygnięcie w referendum następuje, jeżeli za jednym z dwóch przedstawionych rozwiązań opowiedziala się większość biorących udzial w glosowaniu". Można by zatem przyjąć, że dotyczy to także sytuacji, gdy referendum polega na udzieleniu jednej z dwóch odpowiedzi na postawione pytanie, jako że odpowiedź "tak" lub "nie" mogą być interpretowane jako "dwa przedstawione rozwiązania". Jednakże taka interpretacja napotyka na przeszkodę w postaci art. 2 ust. 2 tej ustawy, umiejscowionym również w rozdziale pierwszym - "Zasadach ogólnych". W tym ostatnim przepisie dwa sposoby przeprowadzania referendum ujęte zostaly w formie alternatywy rozlącznej. Referendum polega "na udzieleniu (...) pozytywnej lub negatywnej odpowiedzi na postawione pytania albo na dokonaniu wyboru między zaproponowanymi wariantami rozwiązań". Porównanie zatem treści art. 9 ust. 2 z art. 2 ust. 2 może wskazywać - przy zalożeniu, że ustawodawca posluguje się tymi samymi pojęciami dla wyrażania tych samych treści, że czym innym jest udzielenie odpowiedzi na postawione pytania, a czym innym - opowiedzenie się (dokonanie wyboru) za jednym z rozwiązań (w art. 9 ust. 2 nie używa się w ogóle pojęcia "wariant", jakie występuje w art. 2 ust. 2). Jak

   3

   wywodzi się we wniosku, konsekwencją takiego porównania moglaby być konstatacja, że w art. 9 ust. 2 ustawy mówi się wylącznie o referendum polegającym na wyborze rozwiązań w rozumieniu art. 2 ust. 2 in fine, natomiast nie ma on zastosowania do referendum polegającego na udzieleniu odpowiedzi pozytywnej lub negatywnej na postawione pytanie (art. 2 ust. 2 ab initio). Byloby to jednakże równoznaczne z przyjęciem, że ustawa nie przewiduje wyniku rozstrzygającego w referendum polegającym na udzieleniu odpowiedzi "tak" lub "nie" na postawione pytanie.

   Zdaniem Wnioskodawcy przeczyloby to samej istocie referendum i ustawowemu rozróżnieniu pojęć: "wiążący wynik referendum" (art. 9 ust. 1 ustawy) oraz "rozstrzygnięcie w referendum" (art. 9 ust. 2 ab initio). Pierwsze z tych pojęć ustawa wiążę wylącznie z frekwencją uczestników, a nie ze sposobem glosowania. Aby referendum bylo wiążące w rozumieniu art. 9 ust. 1, konieczny jest udzial w glosowaniu więcej niż polowy uprawnionych. Jest to powtórzenie art. 19 ust. 3 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między wladzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym (Dz.U. Nr 84, poz. 426, zm.: 1995 r. Nr 38, poz. 184 i Nr 150, poz. 729 ). Podkreślono jednocześnie, że Ustawa Konstytucyjna nie zna pojęcia "wynik rozstrzygający" i w zakresie zasad i trybu przeprowadzenia referendum odsyla do ustawy (art. 19 ust. 4). Nie można pominąć kwestii, że bez określenia w ustawie, kiedy następuje rozstrzygnięcie w referendum, nie byloby możliwe ustalenie wyniku referendum pod względem merytorycznym, a tym samym jego realizacja w rozumieniu art. 10 ustawy. Zdaniem Wnioskodawcy również w referendum, polegającym na udzieleniu odpowiedzi pozytywnej lub negatywnej na postawione pytanie, powinno nastąpić merytoryczne rozstrzygnięcie.

   Kolejna wątpliwość Wnioskodawcy dotyczy wykladni pojęcia "większości biorących udzial w glosowaniu", użytego w art. 9 ust. 2 pkt 1 ustawy.

   ...