Wyrok Nr K 9/17 Trybunału Konstytucyjnego, 17-07-2018

• Date: 17 July 2018
• Judgement Number: K 9/17
• Official Gazette Publication: OTK ZU A/2018, poz. 48 Dz.U. z 2018 r. poz. 1387 z dnia 19 lipca 2018 r.
• Court: Constitutional Tribunal (Poland)

O R Z E C Z N I C T W O

TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO

ZBIÓR URZĘDOWY

Seria A

Warszawa, dnia 27 sierpnia 2018 r.

Pozycja 48

WYROK

z dnia 17 lipca 2018 r.

Sygn. akt K 9/17*

W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Zbigniew Jędrzejewski − przewodniczący

Grzegorz Jędrejek − sprawozdawca

Leon Kieres

Julia Przyłębska

Andrzej Zielonacki,

po rozpoznaniu, w trybie art. 92 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji

i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz. U. poz. 2072), na posiedzeniu

niejawnym w dniu 17 lipca 2018 r., wniosku Prokuratora Generalnego o zbadanie zgodności:

1) przepisów:

a) art. 59, art. 60, art. 61 § 1 i 2 oraz art. 62 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r.

o Sądzie Najwyższym (Dz. U. z 2016 r. poz. 1254, ze zm.),

b) art. 390 § 1 i art. 39817 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. − Kodeks po-

stępowania cywilnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 1822, ze zm.),

c) art. 441 § 1 i 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. − Kodeks postępowania kar-

nego (Dz. U. z 2016 r. poz. 1749, ze zm.),

d) art. 3 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. − Prawo o ustroju sądów administra-

cyjnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1066, ze zm.),

e) art. 15 § 1 pkt 2 i 3, art. 187 § 1, art. 264, art. 267 i art. 269 ustawy z dnia

30 sierpnia 2002 r. − Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi

(Dz. U. z 2016 r. poz. 718, ze zm.)

− rozumianych w ten sposób, że gdy dana materia jest jednocześnie regulowana

na poziomie konstytucyjnym i ustawowym, umożliwiają – odpowiednio −

Sądowi Najwyższemu lub Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu, orzeka-

jącym w procedurze podejmowania uchwał wyjaśniających zagadnienia

prawne, dokonywanie wykładni pojęć konstytucyjnych na podstawie znacze-

nia pojęć zawartych w aktach rangi ustawy zwykłej, z art. 8 oraz z art. 7

w związku z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

2) przepisów:

a) art. 17 § 1 ustawy powołanej w punkcie 1 lit. c,

b) art. 5 § 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. − Kodeks postępowania w spra-

wach o wykroczenia (Dz. U. z 2016 r. poz. 1713, ze zm.),

* Sentencja została ogłoszona dnia 19 lipca 2018 r. w Dz. U. poz. 1387.

OTK ZU A/2018 K 9/17 poz. 48

2

c) art. 15 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. − Kodeks karny wykonawczy

(Dz. U. z 2017 r. poz. 665, ze zm.)

− w zakresie, w jakim nie przewidują aktu łaski jako negatywnej przesłanki po-

wodującej niedopuszczalność prowadzenia − odpowiednio − postępowania

karnego, postępowania w sprawach o wykroczenia lub postępowania karnego

wykonawczego, z art. 139 zdanie pierwsze Konstytucji,

o r z e k a:

1) art. 17 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego

(Dz. U. z 2017 r. poz. 1904, ze zm.),

2) art. 5 § 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. − Kodeks postępowania w sprawach

o wykroczenia (Dz. U. z 2018 r. poz. 475, ze zm.),

3) art. 15 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy

(Dz. U. z 2018 r. poz. 652, ze zm.)

− w zakresie, w jakim nie czynią aktu abolicji indywidualnej negatywną prze-

słanką prowadzenia – odpowiednio – postępowania karnego, postępowania w sprawach

o wykroczenia albo postępowania karnego wykonawczego, są niezgodne z art. 139 zda-

nie pierwsze Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Ponadto p o s t a n a w i a:

na podstawie art. 59 ust. 1 pkt 2 i 4 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organiza-

cji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz. U. poz. 2072) umorzyć

postępowanie w pozostałym zakresie.

Orzeczenie zapadło większością głosów.

UZASADNIENIE

I

1. Wniosek Prokuratora Generalnego.

1.1. 30 czerwca 2017 r. Prokurator Generalny wystąpił do Trybunału Konstytucyjnego

z wnioskiem o stwierdzenie niezgodności:

1) przepisów:

a) art. 59, art. 60, art. 61 § 1 i 2 oraz art. 62 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie

Najwyższym (Dz. U. z 2016 r. poz. 1254, ze zm.; dalej: u.SN),

b) art. 390 § 1 i art. 39817 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowa-

nia cywilnego (ówcześnie: Dz. U. z 2016 r. poz. 1822, ze zm., obecnie: Dz. U. z 2018 r.

poz. 1360; dalej: k.p.c.),

c) art. 441 § 1 i 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego

(ówcześnie: Dz. U. z 2016 r. poz. 1749, ze zm., obecnie: Dz. U. z 2017 r. poz. 1904, ze zm.;

dalej: k.p.k.),

d) art. 3 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. − Prawo o ustroju sądów administracyjnych

(ówcześnie: Dz. U. z 2016 r. poz. 1066, ze zm., obecnie: Dz. U. z 2017 r. poz. 2188, ze zm.;

dalej: p.u.s.a.),

OTK ZU A/2018 K 9/17 poz. 48

3

e) art. 15 § 1 pkt 2 i 3, art. 187 § 1, art. 264, art. 267 i art. 269 ustawy z dnia 30 sierp-

nia 2002 r. − Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (ówcześnie: Dz. U.

z 2016 r. poz. 718, ze zm., obecnie: Dz. U. z 2018 r. poz. 1302; dalej: p.p.s.a.)

− rozumianych w ten sposób, że gdy dana materia jest jednocześnie regulowana na po-

ziomie konstytucyjnym i ustawowym, umożliwiają − odpowiednio Sądowi Najwyższemu

(dalej: SN) lub Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu (dalej: NSA), orzekającym w proce-

durze podejmowania uchwał wyjaśniających zagadnienia prawne, dokonywanie wykładni

pojęć konstytucyjnych na podstawie znaczenia pojęć zawartych w aktach rangi ustawy zwy-

kłej, z art. 8 oraz z art. 7 w związku z art. 2 Konstytucji;

2) przepisów:

a) art. 17 § 1 k.p.k.,

b) art. 5 § 1 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. − Kodeks postępowania w sprawach

o wykroczenia (ówcześnie: Dz. U. z 2016 r. poz. 1713, ze zm., obecnie: Dz. U. z 2018 r.

poz. 475, ze zm.; dalej: k.p.s.w.),

c) art. 15 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. − Kodeks karny wykonawczy (ówcze-

śnie: Dz. U. z 2017 r. poz. 665, ze zm., obecnie: Dz. U. z 2018 r. poz. 652, ze zm.; dalej:

k.k.w.)

− w zakresie, w jakim nie przewidują aktu łaski jako negatywnej przesłanki powodują-

cej niedopuszczalność prowadzenia − odpowiednio − postępowania karnego, postępowania

w sprawach o wykroczenia lub postępowania karnego wykonawczego, z art. 139 zdanie

pierwsze Konstytucji.

1.2. Przedstawiając zarzuty dotyczące przepisów zakwestionowanych w pierwszym

punkcie petitum wniosku, Prokurator Generalny − odwoławszy się do poglądów wyrażanych

w literaturze przedmiotu oraz orzecznictwie SN i NSA, omówił rodzaje przedstawianych tym

sądom zagadnień prawnych i stwierdził, że:

1) pytania prawne abstrakcyjne mogą być kierowane, jeżeli:

a) w orzecznictwie sądów powszechnych, sądów wojskowych lub samego SN ujawnią

się rozbieżności w wykładni prawa (art. 60 § 1 u.SN) i o ich rozstrzygnięcie zwróci się Pierw-

szy Prezes SN lub jeden z podmiotów wymienionych w art. 60 § 2 u.SN,

b) zachodzi konieczność wyjaśnienia przepisów prawnych, których stosowanie wywo-

łało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych (art. 15 § 1 pkt 2 p.p.s.a.),

a z wnioskiem o ich rozstrzygnięcie wystąpi jeden z podmiotów wymienionych w art. 264 § 2

p.p.s.a.;

2) pytania prawne konkretne mogą być kierowane, jeżeli:

a) podczas rozpoznawania apelacji powstanie zagadnienie prawne budzące poważne

wątpliwości (art. 390 § 1 k.p.c.),

b) podczas rozpoznawania środka odwoławczego wyłoni się zagadnienie prawne wy-

magające zasadniczej wykładni ustawy (art. 441 § 1 k.p.k.),

c) podczas rozpoznawania skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące

poważne wątpliwości (art. 39817 § 1 k.p.c.),

d) SN − rozpoznając kasację lub inny środek odwoławczy − ma poważne wątpliwości

co do wykładni prawa (art. 59 u.SN),

e) podczas rozpoznawania kasacji przez NSA wyłoni się zagadnienie prawne budzące

poważne wątpliwości, które zostanie przedstawione do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sę-

dziów tego sądu (art. 187 § 1 p.p.s.a.).

1.2.1. W ocenie Prokuratora Generalnego, kompetencja w zakresie rozstrzygania za-

gadnień prawnych wynikających z poważnych wątpliwości co do wykładni prawa, pojawiają-

cych się w związku z wydaniem rozstrzygnięcia przez sąd odwoławczy lub SN, ma realizować