Wyrok Nr P 10/20 Trybunału Konstytucyjnego, 16-06-2021

• Judgement Number: P 10/20
• Date: 16 June 2021
• Official Gazette Publication: OTK ZU A/2021, poz. 40 Dz.U. z 2021 r. poz. 1223 z dnia 6 lipca 2021 r.
• Court: Constitutional Tribunal (Poland)

O R Z E C Z N I C T W O

TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO

ZBIÓR URZĘDOWY

Seria A

Warszawa, dnia 12 sierpnia 2021 r.

Pozycja 40

WYROK

z dnia 16 czerwca 2021 r.

Sygn. akt P 10/20*

W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Julia Przyłębska – przewodniczący

Zbigniew Jędrzejewski

Leon Kieres

Krystyna Pawłowicz

Stanisław Piotrowicz

Justyn Piskorski

Piotr Pszczółkowski

Bartłomiej Sochański – sprawozdawca

Jakub Stelina

Wojciech Sych

Michał Warciński

Rafał Wojciechowski

Jarosław Wyrembak

Andrzej Zielonacki,

protokolant: Krzysztof Zalecki,

po rozpoznaniu, z udziałem Prokuratora Generalnego, na rozprawie w dniu 16 czerwca

2021 r., pytania prawnego Sądu Okręgowego w Krakowie,

czy art. 22a ust. 1 i 2 oraz art. 13 ust. 1 pkt 1c w związku z art. 13b ustawy

z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji,

Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwy-

wiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antyko-

rupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Po-

żarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r. poz. 708, ze zm.),

w brzmieniu nadanym przez art. 1 ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie

ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpie-

czeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowe-

go, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Stra-

ży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby

Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. poz. 2270) w związku z art. 2 ustawy

* Sentencja została ogłoszona dnia 6 lipca 2021 r. w Dz. U. poz. 1223 .

OTK ZU A/2021 P 10/20 poz. 40

2

z 16 grudnia 2016 r., są zgodne z art. 2, art. 30, art. 32 ust. 1 i 2, art. 67 ust. 1

w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji,

o r z e k a:

Art. 22a ust. 2 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funk-

cjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby

Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Anty-

korupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa,

Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich

rodzin (Dz. U. z 2020 r. poz. 723) jest zgodny z art. 2 oraz z art. 67 ust. 1 w związku

z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Ponadto p o s t a n a w i a:

umorzyć postępowanie w pozostałym zakresie.

Orzeczenie zapadło większością głosów.

UZASADNIENIE

I

1. W postanowieniu z 13 grudnia 2019 r. Sąd Okręgowy w Krakowie VII Wydział

Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (dalej także: SO, sąd pytający) przedstawił Trybunałowi

Konstytucyjnemu pytanie prawne. W sentencji postanowienia SO sformułował następującą

treść pytania: „czy art. 22a ust. 1 i 2 oraz art. 13 ust. 1 pkt 1c w związku z art. 13b ustawy

z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bez-

pieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby

Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura

Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (tj. Dz. U.

z 2016 r. poz. 708 ze zm. [dalej: ustawa lub ustawa zaopatrzeniowa]) w brzmieniu nadanym

przez art. 1 ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym

funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby

Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorup-

cyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby

Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r. poz. 2270 [dalej: ustawa nowelizująca])

w związku z art. 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. są zgodne z art. 2, art. 30, art. 32 ust. 1

i ust. 2, art. 67 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP – z uwagi na ukształtowanie regu-

lacji ustawowej w sposób ograniczający wysokość renty inwalidzkiej mimo odpowiedniego

okresu służby, w zakresie w jakim dokonano tą regulacją naruszenia zasady ochrony praw

nabytych, zaufania obywatela do państwa prawa i stanowionego przez niego prawa, prawa do

zabezpieczenia społecznego i równości wobec prawa”. Treść pytania prawnego została dopre-

cyzowana w uzasadnieniu postanowienia sądu pytającego, zgodnie z którym „w ocenie Sądu

Okręgowego w zaistniałym stanie prawnym zachodzi uzasadniona wątpliwość co do zgodno-

ści ustawy nowelizującej z dnia 16 grudnia 2016 r. – w tym w szczególności jej art. 1 –

z wymienionymi w niniejszym pytaniu prawnym zasadami i normami konstytucyjnymi, co

z kolei warunkuje niezgodność stanowiących podstawę prawną skarżonej decyzji art. 22a oraz

art. 13 ust. 1 lit. 1c w związku z art. 13b ustawy zaopatrzeniowej w brzmieniu nadanym usta-

OTK ZU A/2021 P 10/20 poz. 40

3

wą nowelizującą z art. 2, art. 30, art. 32 ust. 1 i ust. 2, art. 67 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 3 Kon-

stytucji RP. (…) [w]ątpliwości konstytucyjne budzi aktualnie obowiązujący art. 22a ust. 3

ustawy, który stanowi, że wysokość obniżonej emerytury nie może przewyższać przeciętnej

emerytury wypłacanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z Funduszu Ubezpieczeń Spo-

łecznych, ogłoszonej przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Niezależnie zatem od

stażu pracy, wysokości wynagrodzenia, zajmowanego stanowiska, wysokość świadczenia jest

z góry ograniczona w oderwaniu od sytuacji prawnej i faktycznej konkretnej osoby. Mimo iż

ustawa przewiduje obliczanie świadczenia rentowego obniżonego proporcjonalnie do okresu

służby na rzecz totalitarnego państwa, to jednak regulacja ta ma charakter pozorny, z uwagi

na to, że w dalszej części analizowanego przepisu zawiera mechanizm umożliwiający auto-

matyczne spłaszczenie jego wysokości. Przewidziany w ustawie sposób obliczania świadczeń

z tytułu zabezpieczenia społecznego wydaje się w ten sposób naruszać konstytucyjną zasadę

sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji) oraz zasadę równości (art. 32 Konstytucji)”.

Pytanie prawne zostało przedstawione w związku z poniżej scharakteryzowanym sta-

nem faktycznym. Decyzją z 9 czerwca 2017 r. Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego

Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji ponownie ustalono wysokość renty inwa-

lidzkiej przysługującej odwołującemu na kwotę 1000 złotych. Podstawę prawną decyzji sta-

nowił art. 22a w związku z art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy. Od decyzji zostało wniesione odwoła-

nie do Sądu Okręgowego w Krakowie.

Odwołujący się został przyjęty w maju 1980 r. do służby w Komendzie Wojewódzkiej

Milicji Obywatelskiej i mianowany funkcjonariuszem ze stopniem służbowym w okresie

służby przygotowawczej na stanowisko inspektora Wydziału III – A SB. Od czerwca 1980 r.

objął wolny etat. Orzeczeniem z 8 grudnia 1987 r. Wojewódzka Komisja Lekarska przy Za-

rządzie Zdrowia i Spraw Socjalnych WUSW w Krakowie uznała odwołującego za niezdolne-

go do służby w Milicji Obywatelskiej w związku z wypadkiem w służbie MO. Komisja lekar-

ska zaliczyła odwołującego do trzeciej grupy inwalidzkiej z ogólnego stanu zdrowia oraz

w związku ze służbą w Milicji Obywatelskiej i wypadkiem w służbie Milicji Obywatelskiej.

W kwietniu 1988 r. odwołujący został zwolniony ze służby.

Decyzją szefa Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Krakowie z 20 kwiet-

nia 1989 r. przyznano odwołującemu milicyjną rentę inwalidzką. Dyrektor Zakładu Emery-

talno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, decyzją z 27 lutego

2017 r., zwaloryzował przysługującą odwołującemu rentę inwalidzką do kwoty 3052,79 zło-

tych. W czerwcu 2017 r. do Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrz-

nych i Administracji wpłynęła informacja o przebiegu służby odwołującego się udzielona

przez Instytut Pamięci Narodowej. Z pisma wynikało, że odwołujący od maja 1980 r. do

kwietnia 1988 r. pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której stanowi art. 13b usta-

wy.

1.1. Sąd Okręgowy uznał, że odpowiedź na pytanie prawne jest konieczna dla roz-

strzygnięcia rozpoznawanej przez sąd sprawy, ponieważ istnieją poważne wątpliwości doty-

czące zgodności z Konstytucją podstawy prawnej zaskarżonej decyzji o ponownym ustaleniu

wysokości renty inwalidzkiej.

Sąd stwierdził, że na gruncie obowiązujących przepisów ustawowych nie istnieje moż-

liwość uwzględniania odwołania. Decyzja jest bowiem, w ocenie sądu pytającego, zgodna

z obowiązującymi przepisami ustawy. Stwierdzenie niekonstytucyjności przepisów pozwoli

na uwzględnienie odwołania.

1.2. W ocenie SO, istnieją wątpliwości, czy wskazana regulacja nie narusza art. 2

Konstytucji, w szczególności wywodzonych z niego zasad: ochrony praw nabytych, zaufania

obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa oraz zasad sprawiedliwości społecznej.